Energiaren geroa Europan

Energiarena uneoro planteatzen den gaia da, baina teknologia energetiko berrien etorkizuna ingurugiro-eraginen eta ekonomi etekinen araberakoa izango dela onartua dago gizartean. Hirurogeita hamargarreneko hamarkadan ekonomi gora-beherak eta horniketa bermatzea izan ziren arazorik kezkagarrienak, baina gaur egun, aurreko arazoei ingurugiroa zaintzearena ere erantsi zaie.
Petrolioaren prezioak egonkortzen ez direnez, erregai fosilen bidetik at dauden energi iturriez aldatzeko aukera eskainiko duten teknologiak jorratu behar dira.

Erregaiak errendimendu handiagoz erabiltzea

Europan energiarik gehiena elektrizitatea lortzeko erabiltzen da. Beraz, erregaien energia energia elektriko bihurtzeko dagoen transformazio-errendimendua oso garrantzitsua da. Zentral gehienetan bapore-zikloaren errendimendua % 40koa da. Zenbaki hau % 55eraino igotzea posible da prozesu teknologikoan hondar-beroa aprobetxatuko duten sistemak integratuz.

Erregai-zelulena, elektrizitatea sortzeko beste bide bat dira. Pilen antza dute, baina erregaien bidez funtzionatzen dute; zelulan bertan hidrogenoa, metanoa edo beste erregairen bat oxidatzean elektrizitatea sortzen baitute. Oraindik ez dira asko erabiltzen, kostu- eta iraupen-arazoak direla medio, baina duten errendimendu handia (% 65ekoa) eta poluzio txikia kontutan hartuz, etorkizunean ateak zabalduko zaizkie.

Europako iparraldean berokuntzak energia asko kontsumitzen du. Azken urteotan energiaren aurrezpen-maila ona lortu bada ere, oraindik aipatu maila hobetu daiteke leihoetako beirak hirukoiztuz eta eguzkitiko energia berokuntzarako erabiliz.

Erregai fosilen errekuntzatik sortutako poluzio atmosferikoa txikiagotzen bada, erregai fosilak luzaro erabiliko dira etorkizunean.

Beroa sortzeko, bero-ponpa oso elementu aproposa da. Bero-ponparen bidez 5 °C edo 19 °C-ko tenperaturan dagoen airea 55 °C edo 60 °C-ko tenperaturara igarotzen da. Transformazio honetan bero-ponpari ematen zaion energia hark ematen duen energia termikoaren % 20tik % 50erakoa denez, etekina % 200-% 500 bitartekoa da. Energia termikoa zorutik, airetik edo tenperatura baxuko edozein iturritatik atera daiteke. Dena den eta etekina hobetu asmoz, iturri beroagoak erabil daitezke, hala nola estoldak eta industri prozesuetako hondar-beroak.

Elektrizitatea bero erabilgarriarekin batera sor daiteke. Alemanian, adibidez, elektrizitatea eta 100 °C baino tenperatura handiagoko lurrina sortzen dituzten sistemak arruntak dira. Danimarkan etxeko ur bero eta berokuntzaren % 20 aipatu metodoaz lortzen da.

Ikatza hobeto erretzea

Petrolioaren prezioak gora-behera handiak izan ditu, askotan lur osoko ekonomia kili-kolo jarriz. Egoera horri aurre egiteko bideetako bat energia alternatiboetara jotzea da.

Europak ikatz asko du lurrazpian, baina ikatzaren erabilerak arazo ugari sortzen du. Zentral elektrikoetan lurrina lortzeko erabiltzen diren ikatzez elikatutako galdarek, erretako gasak garbitzeko sistema dute. Sistema horretan hauts hegazkorra eta errauts solidoa banandu egiten dira. Baina sugarretatik (1.500 °C-tan daude) gas kaltegarriak askatzen dira, hala nola sufre oxidoak, nitrogeno oxidoak eta kedarrak. Elementu poluitzaile hauek atmosferara isur ez daitezen, azterketa ugari egin da. Horretarako behar diren instalazioak handiak eta garestiak dira. Gainera, ketik ateratako materialek metal astunak eta beste gai arriskutsu batzuk izaten dituztenez, hauek ezabatzeko beste arazo batzuk sortzen dira.

Biomasaren bidea eta birziklapenaren bidea antzekoak dira. Lehenengoak basoetako eta animalien hondakinak aprobetxatzen dituen bitartean, bigarrenak gizakiaren eta industriaren hondakinak aprobetxatzen ditu.

Hondo fluidozko galdarek (hau da, erregaien eta beste materialen partikulak aire-korrontetan doazela erretzen dituzten galderek) aipatu arazoaren aurrean soluzioren bat aurkez dezakete. Horietan, aire-korronteek ikatz-hautsa eta harea nahasturik flotatzen mantentzen dute harea-ekaitza izango balitz bezala. Hondo fluidoak 850 °C-ko tenperaturan lan egiten du eta, ondorioz, poluitzaile gutxiago bidaltzen du atmosferara.

Dena den, teknika hau saiakuntza-fasean dago eta oraindik denbora eta ikerketa gehiago beharko da merkatal bide normalean sartu ahal izateko.

Biomasa

Hirurogeita hamargarreneko hamarkadan Europan biomasa bidezko energia modan jarri zen. Biomasa, landare energetikoek eta hondar biologikoek osatzen dute. Asko ikertu da lasto, egur eta hondakin organikoei buruz eta zenbaitetan nekazal zein baso-hondakinak erregai fosilen ordzkatzaile izan zitezkeela pentsatu izan bada ere, une honetan Europak biomasan duen potentziala premia energetikoen % 5 besterik ez dela hartu behar da kontutan.

Europan dagoen biomasa gehienak nekazal edo baso-jatorria du. Beraz, biomasaren inguruan egin daitekeen edozein hipotesik Europako Ekonomi elkarteko nekazal politika kontutan hartu beharko du. Biomasaren kostu ekonomikoa materiala biltzeari eta garraiatzeari dagokiona da. Beraz, materiala kokatuta dagoen lekuaren eta moduaren arabera kostu ekonomikoa handiagoa ala txikiagoa izan daiteke. Ingurugiroarekiko eragina ere handia ala txikia izan daiteke. Adibidez, Europa osoan lasto eta zura erabiltzen duten galdarak ohizko bihurtu dira, baina sortzen duten poluzio atmosferikoa onartezina da.

Biomasa, hots, metanoa, animali hondakinetan bakterioek hartzidura eraginda sortzen da. Orain arte ezagutzen den biomasa-erabilpen txukunena da biogasarena. Metanoa, etxea berotzeko ala aldi berean beroa eta elektrizitatea sortzeko erabil daiteke.

Eguzkitiko energia

Lur osoan elektrizitatea edo beroa eguzkitiko energiatik lortzeko programa garrantzitsuak daude. Goi-latitudean dagoen Danimarkan 45 °ko maldaz kokatutako eguzkitiko kolektore batek metro karratuko eta urteko eman dezakeen energia 1.200 kWh-koa da eta energia honetatik erabil daitekeena, gehienez ere erdia da. Danimarkan jada instalaturik dauden 3.500 eguzkitiko berokuntza-sistemetatik % 70ek etxerako ur beroa sortzen du eta gainerakoek ur beroa eta elektrizitatea sortzen dute. Teknologia jada garatua dago, baina kostua handiegia da.

La Rance-ko zentral mareomotriza lurrean dagoen mota horretako bakarra da. Itsas mareaz baliatuz, energi iturri garbia bada ere, arazo ekologikoak sortzen ditu; zentrala eraikitzeko badia butxatu behar izan baita.

Dena den, isolamendu ona eta eguzkitiko berokuntza dituzten eraikuntzetan, ohizkoetan baino berokuntza-energiaren erdia behar izaten dute.

Eguzki-zelula fotovoltaikoetan, eguzkitiko energia erradiatzailea korronte jarraiko elektrizitate bihurtzen da. Eguzkitiko zuzeneko izpiek zein atmosferako argi difusoak balio dute prozesu honetan. Higidurarik ez dagoenez, zelulek iraupen luzea dute. Arazo bakarra, elektrizitatea ugari lortzeko azalera handia behar izatea da.

Energia geotermikoa

Energia geotermikoa, lur-zoruaren barnean dagoen beroa aprobetxatzean datza.

1975-1985 hamarkadan baliabide geotermikoetan oinarritutako elektrizitate-produkzioa % 10 hazi zen urtero eta 1985. urtean 4.800 MW-ekoa izatera heldu zen. Urte berean berokuntzarako, nekazaritzarako, etab.etarako erabilitako potentzia geotermikoa 7.100 MW-ekoa izan zen.

Dena den, energia geotermikoa oso leku gutxitan ustiatzen da. Europako Komunitatean energia geotermikotik energia elektrikoa sortzeko potentzia guztia (460 MW-ekoa) Italian dago. 2000. urtean aipatu bideak eskainiko dituen aukerak 1.500 MW (elektrizitatekoak) eta 7.000 MW (berokuntzarakoak) izango dira, hau da, urte horretan Europako Komunitatean izango den energi kontsumoaren % 1.

Energi mota honek kostu ekonomiko garrantzitsuak ditu. Zulaketa-kostuak handiak izan daitezke, baina ur geotermikoek duten korrosio-ahalmenak kostu handiagoak eragiten ditu; banaketa-sistemetan eta potentzi zentruetan material berezia erabili behar baita.

Arlo honetan ikerketa teknologikoak abantaila nabariak izan ditzake. Erresuma Batuan hain zuzen, harkaitz lehor berotik beroa berreskuratzeko sistemak aztertzen ari dira eta ikerketa hauetan lortzen den arrakastaren arabera zehaztuko da energia geotermikoaren etorkizuna.

Haize-errotak

Hirurogeita hamargarreneko hamarkadaren erdi aldean, haize-erroten garapen modernoari hasiera eman zitzaion; elektrizitatea produzitzeko batez ere.

Haize-erroten garapena bi eratara egin izan da. Batetik, megawatta inguruko instalazio txikiak ipini dira. Europan teknologia hau gehien garatu deneko tokia Danimarka da. Une honetan 15 sistema handi eta 2.000 txiki daude martxan. Teknologiaren ikuspegitik urrats galantak eman ziren joan den hamarkadan, hala nola diseinuak hobetzea eta turbinen kostua txikiagotzea.

Une honetan helburua haize-energia beste energi mota batzuen merkatal mailaraino heltzea da, horretarako materialgintzan eta aerodinamikan hobekuntzak egin behar direlarik.

Azken oharrak

Haize-errotarena ez da bide makala, haize handia dagoen lekuetan energi iturritzat erabili ahal izateko. Dena den, estetika aldetik ez da oso ikusgarria eta mendi gainetan kokaturik daudenez, migrazio-txoriek talka egin dezakete.

Europan kontsumitzen den energia gehiena, batez ere petrolioan, ikatzean eta erregai nuklearretan oinarritzen da. Energia berriztagarrien artean energia hidraulikoa da orain arte gehien erabili dena. Beste energia berriztagarri batzuen ahalmen teorikoa handia izanik, beren ustiapen ekonomikoa maila horietatik urruti samar dago. Honen garapena, eskaera, klima, topografia, geologia eta hidrologiaren esku dago neurri handi batean.

EEEak 2000. urterako egindako aurrikuspenetan energi kontsumoa 1.100 milioi petrolio-tona baliokidekoa izango dela hartzen da kontutan. Energi premia horretatik % 5 energia berriztagarrien bidez aseko dela espero da. Kantitate honek txikia badirudi ere, gaur egun % 2 besterik ez dela asetzen izan behar da gogoan.

Petrolioak merke izaten segitzen badu, energia berriztagarriak uste baino motelago inplementatzeko arriskua dago. Hala ere, energia berriztagarrien aldeko apostua egitea etorkitzunari aurrea hartzea dela pentsatu behar da. Beraz, ildo horretan egindako inbertsioek etorkizunik badute.

Eskema honetan Danimarkan dagoen haize-errota baten ebakidura ikusten da. 2 MW-eko potentzia eman dezake haize-bolada handiak direnean.
Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila