Belaontziak espazioan
Itsasoan egin duen bezalaxe, gizakiak espazioan nabigatzeko asmoa izan du. Izan ere, zientzialariek hirurogeita hamarreko hamarkadaren erdialdetik ari dira ideia hori proiektu egingarri bilakatu nahian. NASAk, ESAk eta Errusiako Espazio Agentziak helburu hori betetzeko teknologiaren garapenerako planak dituzte martxan. The Planetary Society erakunde pribatua izango da, ordea, lehen urratsak egingo dituena hilabete honetan. Lortzen dituen emaitzak espazio-agentzia handiek eskuragarri izango dituzte euren proiektuetan erabili ahal izateko.
Garraio-sistemen ohiko bi helburuak azkartasuna eta energiaren kontsumo-murrizketa dira. Askotan ez da biak izateko aukerarik izaten. Itsasoan, adibidez, azkarren dabiltzanek energi kontsumo handia dute. Alderantzizkoa ere egia izaten da, belaontzien kasuan, alegia. Mantsoak dira, baina zenbait bidaia luze egiteko egokiak suertatzen dira. Ideia hori bera espazioan bidaiatzeko aplikagarria izan daiteke. Baina ezberdintasun garrantzitsu bat du, oso bidaia luzeetan abiadura handiak ere lortzen dituen sistema da.
Espazioko belaontziak islapen handiko materialez egindako belak edo hegalak zabalduta nabigatuko dira. Misioaren helburua teorikoki kalkulatu
dena bideragarria den jakitea da. Horretarako, Planetary Society erakundeak Cosmos 1 izeneko ontzia orbitan jarriko du eta eguzkiaren argiaren bitartez propultsatzen saiatuko dira.
Misioak bi hegaldi izango ditu. Lehenengoan, Barents itsasotik Kamtxatka penintsularainoko ordu-erdiko hegaldian, hegalak zabaldu eta horri zurrun eusteko mekanismoa frogatuko da. Hegaldi hori apirilaren bukaera aldera izango da eta bi hegaleko ontziak egingo du. Bigarren hegaldian, urritik aurrera izango denean, eguzkiaren argiaren bultzadaz abiadura orbitala handitzea izango da helburu nagusia. Proba horretarako ontziak zortzi hegal izango ditu. Zortziak zabaldutakoan 30 metroko diametroa eta 600 metro karratuko azalera izango ditu.
Cosmos 1 ontzia espazioratzeko Errusiako egoera politikoa oso egokia suertatu da. Gerra Hotzaren ondorioz, misilak izateko garatu ziren kohete asko sobran dituzte. Kohete horiek oso teknologia aurreratuan oinarritutakoak dira. arma horiek suntsitzeko akordioa sinatu zen Estatu Batuekin, baldin eta aplikazio zibil eta baketsuetan erabiltzen ez baziren. Espazioko belaontzien misioa aplikazio horietako bat da. Misio horretarako erabiliko den Volna kohetea itsaspeko batetik jaurtiko da.
Misio horren emaitzen arabera, urrutiko planetetara edo gertuko izarretara zundak bidaltzeko proiektuak gara litezke. Baina, oraingoz, ametsetako garraiobide hori errealitate bihurtzeak ere irrika handia sortu dio astronautikari.
Hegaldiaren fisika
Belaontziak haizeak bultzatzen dituen bezala, espazio-ontziak eguzkiak igorritako fotoiek bultzatuko dituzte. Baina nola liteke? Jakin behar dena da nabigatzeko bultzada ez duela eguzki-haizeak ematen. Ontziek, ordea, fotoien bultzada izango dute propultsatzaile. Horretarako belak edo hegalak ispilu handi eta arinak dira.
Itsas nabigazioa bi faktorek ahalbidetzen dute. Lehenengoa haizea da, baina horrekin ez da nahikoa. Ontzia kontrolatu ahal izateko itsasoko ura kontrolatzea ezinbestekoa da. Espazioan gauza bera gertatzen da. Jadanik aipatutako eguzkiaren fotoiek haizearen lana egingo dute. Horrekin batera, ontziaren orbitak emango du bidaia kontrolatzeko aukera.
Espazioan objektu guztiak orbita eliptikoetan higitzen dira. Eszentrikotasunik gabeko orbitetan, zirkularretan alegia, objektuak abiadura konstantez mugitzen dira. Eszentrikotasuna handitu ahala, orbita eliptikoago bilakatzen da eta objektuak posizioaren araberako abiadura du. Espazioko nabigazioa abiadura orbitala aldatuta kontrolatuko da. Abiadura txikituta ontziak barruranzko bidea hartuko du eta, handituta, kanporanzkoa. Horrela, ontziaren orbita kiribila izango da.
Fotoien bultzada
Fotoiek hegalekin talka egin behar dute. Fotoiek ez dute masarik geldirik daudenean, baina, efektu fotoelektrikoan gertatzen den bezala, abiadura handian momentu zinetikoa dute eta talka eginez gero, ontzia bultza dezakete. Lortzen den indarra hegalari erasotzen dion fotoi-kopuruaren araberakoa da. Zenbat eta handiagoa izan azala, orduan eta indar handiagoa lortzen da. Gainera, zenbat eta gertuago egon eguzkitik, hainbat eta fotoi gehiago harrapatzen dira metro karratuko.
Indar hori kalkula daiteke fotoiek azal bati transmititutako potentziatik abiatuta. Esate baterako, lurraren orbitaren distantzia berean dagoen eta 1.000 metro karratuko hegala duen kilogramo bateko ontziak 9,33 m/s2-ko azelerazioa izango luke. Azelerazio handia izan arren, kalkulu hori ez dagokio zunda erreal bati.
Dena dela, gaur egun 5 g/m2 baino dentsitate txikiagoa duten espazio-ontziak diseina daitezke. Horrelako gailuek izango luketen ohiko azelerazioa 1,5 mm/s2-koa da. Ez da oso zenbaki handia distantzia txikiko bidaiak egiteko, baina urrutiko planetetara joateko ezin hobea da. Martera azkarrago joan liteke kohete konbentzionalen bitartez, baina energia-kontsumo handiagoarekin. Nabigatzeak bi abantaila nabarmen eskaintzen ditu. Alde batetik, hurbilketa kontrolatua izango luke eta, bestetik, zama askoz handiagoak garraiatuko lituzke.
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
