2452008(e)ko iraila
Erreportajeak
Etorkizunak hidrogenoz bidaiatuko du
Etxe bakoitzean auto bat, bi eta baita hiru ere daude, eta autoa hartzeko ikaragarrizko joera dago edonora joateko. Gasolinaz dabiltzan …
Ura ezinbestekoa, baita ibaietan ere
Ibaiak, berez, bizia borborka duten ekosistemak dira, oso dinamikoak, oso aldakorrak eta moldakorrak baitira. Baina ibaiek ibai oso izaten jarraitzeko, …
Babestearren, baztertu
Argi dago emakumeek ezin dutela prostatako minbizirik izan; ezta gizonezkoek obarioetako kisterik ere. Sexu-organoekin loturarik ez zuten gaitzek, berriz, eragin …
Zinema 3Dn indar berriz
Hiru dimentsioen sentsazioa eskaintzen duten filmek ez dute arrakasta handia izan, ez bada Futuroscopen eta horien antzeko parke tematiko batzuetan. …
Murgildu soinuaren dimentsioetan
Prozesu konplexua da entzumena. Izan ere, bi belarrietatik iristen zaion informazioa bateratu behar du giza garunak soinu bat interpretatu ahal …
Adi ahotsari
Tinbre finekoa da batzuena; baxua, berriz, besteena. Ozen hitz egiten du zenbaitek, baxu beste hainbatek. Ahotsa egunero erabiltzen dugu, eta, …
Harreman berdeak
Jaio bezain laster, usainka hasi da Cuscuta txikia , ea airean harrapakinen baten aztarnarik detektatzen duen. Azkar ibili behar du; …
Erradioaktibitatearen gorabeherak sarean
Esaten da, bada: gauza bakoitza bere neurrian. Erradiazioarekin ere antzeko zerbait gertatzen da. Erradiazio naturala gure ingurunearen ezaugarri bat da, …
Elkarrizketak
Javier Bermejo: "70 kiloko pertsona bat garraiatzeko tona eta erdiko autoa propultsatzea ez da bideragarria"
Javier Bermejo (Santiago de Compostela, 1951) fisikan doktorea eta Ikerketa Zientifikoen Kontseilu Goreneko (CSIC) kidea da. Madrilen 20 urtez goi-mailako …
Albisteak
Fosildutako lumetan kolore bila
Ehun mila urteko hegazti-luma batean eremu koloredunak eta koloregabeak bereizi ahal izan dituzte Yale Unibertsitatean, Conneticuten. Hain zuzen ere, mikroskopio …
Inpaktua Marten
Asteroide baten inpaktua da Marteko bi hemisferioen arteko ezberdintasunaren jatorria. Bi hemisferioak oso ezberdinak dira. Iparraldeko eremua laua da, garai …
Isotopoak koadro faltsuak detektatzeko
Isotopo nuklearren fisikak aukera berri bat ematen du olio-pintura faltsuak eta benetakoak bereizteko. Ideia sinplea da: bonba atomikoek zabaldutako zenbait …
Enbrioi-jatorriko zelula amak, enbrioia galdu gabe
Zelula ama enbrionarioak lortzeko aurrerapausoa eman dute Bruselako Vrije Unibertsitateko ikertzaileek. Enbriologiaren eta Giza Ugalketaren Europako Elkarteak egin duen azken …
Argi ultramoreari antzeman, begirik gabe
Caenorhabditis elegans zizareak argi ultramoreari antzematen dio, nahiz eta begirik ez izan. Oso zizare ikertua da C. elegans, laborategiko animalia-eredu …
Kiribiltzea, arau unibertsala
Txileko Santiagoko Unibertsitatean egin duten ikerketa batean ikusi dute paper-puska bat kiribiltzean tutuaren barrualdeko paperaren ertzak beti itxura bera hartzen …
Uraziloa meteorito batean
Espazioan sortutako urazilo- eta xantina-molekulak aurkitu dituzte Imperial College Londongo ikertzaile batzuek 1969an Australian jo zuen Murchison meteoritoan. Jakinarazi dutenez, …
Marrazo balea, urpekari bikaina
Australiako Murdoch Unibertsitateko talde batek ikusi du sakoneko uretan izugarrizko abiaduran ibiltzen direla marrazo baleak, ezagutzen diren arrainik handienak. Zortzi …
Polietilenglikola garunarentzat
Ohiko polimero bat, polietilenglikola, garezurreko traumatismoak tratatzeko ari dira probatzen Estatu Batuetako ikertzaile batzuek, Indianako Purdue Unibertsitatean. Polietilenglikolak abantaila bat …
Begiak erdibidean dituzten arrain fosilak
Begiak migratzen hasiak baina artean beste aldera iritsi gabeak zituzten arrain batzuen fosilak aurkitu dituzte Vienako Historia Naturalaren Museoan, aztertu …
Pluton, orain plutoidea
Badirudi astronomoek ezin dutela bakean utzi Pluton. Orain dela bi urte eskas, planeten kategoriatik atera, eta planeta nano izendatu zuen …
Opioideek eta kanabinoideek espermatozoideetan eragiten dute
Orain arteko ikerketek ondorioztatu dutenez, opioideek eta kanabinoideek ugaltze-funtzioan eragin dezakete. Jakina da bai kanpo-opioideek (heroinak, metadonak) eta -kanabinoideek (haxixak), …
Berotik ihesi, gorago eta sakonago
Zientzialariek munduko hainbat lekutan frogatu dute berotze globala espezieak migratzera bultzatzen ari dela, latitudean (polo aldera), altitudean (mendian gora), eta …
Atmosferaren oxigenazioa, plaka-tektonikaren kontua
Orain dela 2.500 milioi urte Lurrean gertatu zen jarduera tektonikoak atmosferako oxigeno- kantitatea izugarri handitzea eragin zuen, Australiako Unibertsitate Nazionaleko …
Eguzki-sistemaren mugari antzeman diote
NASAren Stereo espazio-ontziak eguzki-sistemaren ertzeko partikulak hauteman ditu. Teleskopio optikoak erabili ordez, kargarik gabeko atomoei antzemateko sentsoreak erabili ditu, eta …
Milaka genoma dituen bakterioa
Bakterio gehienek genoma bakar bat dute; giza zelulek, berriz, bi izaten dituzte, eta landareek, hiru edo lau. Bada, arrain baten …
Mutazioa: mesedegarria baterako, kaltegarria besterako
Cell Host and Microbe zientzia-aldizkarian argitaratutako lan baten arabera, malariatik babesten duen mutazio batek erraztu egiten du hiesa hartzea. Bestetik, …
1945eko hoztea, metodologia-kontua
1860. urtetik aurrera, lehorreko eta ozeanoko tenperaturen erregistro jarraitua dugu. Erregistro horretan, besteak beste, Lurrak izan dituen berotze- eta hozte-aldiak …
Kontinenteen jitoa simulatzen
New York-eko Unibertsitateko fisikari batzuek esperimentu erraz baten bidez azaldu nahi izan dute zergatik aldentzen diren Lurreko kontinenteak eta, gero, …
Ongi etorri Solar Probe Plus, agur Ulysses
Solar Probe Plus misioa prestatzen hasi dira NASAn, helburutzat Eguzkira inoiz baino gehiago hurbiltzea duen misioa. Erantzun ezin dituzten bi …
Suge berdinak, pozoi desberdinak
Espezie berekoak izan arren, oso desberdinak dira Costa Ricako Karibe aldeko eta Pazifiko aldeko Bothops asper suge-populazioen pozoiak. Valentziako Biomedikuntza …
Hiesak jotako gaixoen bizi-itxaropenak gora
Hiesaren birusak jota dagoen hogei urteko pertsona baten bizi-itxaropena 56 urtekoa izatetik 69 urtekoa izatera pasatu da 1996tik 2005era, gaixotasun …
Merkurio txikia, txikitzen
Merkurio, eguzki-sistemako planeta txikiena, gero eta txikiagoa da, Messenger zundak jakinarazi zuenez planetatik berrehun kilometrora pasatu zenean. Egin zituen neurketen …
Aurorak argiago
Lurraren eremu magnetikoan gertatzen diren eztanda batzuek eragiten dituzte Aurorak, NASAren THEMIS satelite-multzoak berri eman duenez. Eztanda horiek eguzki-haizeak (Eguzkitik …
Haizea non, energia han
Aerosorgailuak non jarri erabakitzeko baliagarria izan daitekeen mapa bat osatu dute haize ozeanikoen datuak bilduta. Mapa egiteko, NASAren QuikScat sateliteak …
Kolore berriak eguzki-paneletan
Bi tindagai organikoren nahaste batek hamar aldiz handitzen du eguzki-panelen eraginkortasuna, eguzki-izpiak panelean kontzentratzen baititu. Ideia zaharra da, gutxienez duela …
Elhuyarren berriak
Elhuyar Ikaslearen Hiztegia
Hamaika urte iragan dira Elhuyarrek Ikaslearen Hiztegiaren 1. argitalpena kaleratu zuenetik. Elhuyar Fundazioaren jomugetako bat euskal gizarteari euskararen normalizaziorako tresnak …
Jakintza hedatuz
Sexu biko arrainak Urdaibain
Ura poluitzen duten konposatu kimikoek organismo urtarren garapen sexuala alda dezakete, eta gameto ar zein emeak dituzten organismo hermafroditak sortu. …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
