2522009(e)ko apirila
Gai nagusia
XV. CAF-Elhuyar sariak
Denborarekin, zahartu egiten gara, baina pentsatu gabe zergatik. Gogoeta hori egin du CAF-Elhuyar sarien XV. edizioan lehen saria eskuratu duenak. Bigarren saridunek zuhaitz batzuen enborrei helduta hazten den onddo bati buruz idatzi dute, ardagaiari buruz. Hirugarrenek kimioterapian hidrogelak nola erabiltzen diren azaldu digute, eta gazteen saria eskuratu duenak ukimenaren teknologiaren egoera aurkeztu digu. Zorionak irabazle guztiei!
Erreportajeak
Ozeanoa ongarritzeaz
Urte-hasieran, eztabaida bizia eragin zuen Indiak eta Alemaniak elkarlanean egin nahi zuten esperimentu batek. Esperimentuak LOHAFEX izena du. Loha burdina …
Urdaibain, zikoinak bueltan ikusteko zain
Paristik ume jaioberriak ekartzen dituztela eta, hiriguneetan ez ezik, kulturan ere barneratuta ditugu zikoinak. Kulturan eta hirigune batzuetan badaude, bai, …
Biodieselaren autoekoizpena
Ordezko erregaien alorrean garapen garrantzitsuak egiten ari dira, eta biodiesela da horietako bat, landare-olioetatik eratorritako erregaia. Biodiesela ibilgailu-mota askotan erabil …
Une purpura bat kimikaren historian
Modu asko dago William Henry Perkinen historia irakurtzeko. Aurkikuntza baten historia da; ezustean, purpura-koloreko tindagai bat aurkitu zuen. Enpresa-ikuspuntutik, errealitate …
Txatarra birziklatzeko, giza ikusmena baino gehiago
Giza ikusmenak argi-espektroaren eremu jakin bati baino ezin dio antzeman. Eremu horretatik kanpo dagoena ikusezina da guretzat. Hainbat tresna garatu …
Elkarrizketak
Iñaki Inza: "Sekulako erronka da makinei gure ikusmena eta mugikortasuna ematea"
Duela berrogeita hamar bat urte boom bat izan zen; izan ere, ideia eta kontzeptu berri bat jaio zen: adimen artifiziala. …
Albisteak
Gizakion ibileraren antzinako oinatza
Gizakion arbaso zuzenaren, alegia, Homo erectusaren, zenbait oinatz aurkitu berri dituzte Kenyan. Erresuma Batuko Bournemouth Unibertsitateko ikertzaileek ikusi dute gizaki …
"Oroitzapenak" zelula bakarrean
Epe laburreko memoriarekin harremana duen errezeptore kimiko bat aurkitu dute saguen garuneko zeluletan. Aurkikuntza Texas Hego-Mendebaldeko Unibertsitatean egin dute. Zientzialariek …
Plutonen atmosfera metanoz osaturik dago
Plutonen atmosfera metanoz osaturik dago, eta -180 ºC-ko tenperatura dauka. Hori ondorioztatu dute Hego Hemisferioko Ikerketa Astronomikorako Erakunde Europarreko ikertzaileek, …
Plastikozko modulu fotovoltaiko bat garatu dute
Ikerlan-IK4 zentro teknologikoko ikertzaile-talde batek panel fotovoltaiko bat garatu du. Panela fabrikatzeko, material plastikoak erabili dituzte, eta horrek aukera eman …
Landare transgeniko batek konposatu kimiko berriak sortzea lortu dute
Landare bat genetikoki aldatuta, konposatu kimiko guztiz berriak sortu dituzte Massachusettseko Institutu Teknologikoko (MIT) kimikariek. Konposatu horietako batzuek minbiziaren eta …
Nitrogenoaren ziklo aerobikoa uste baino zaharragoa da
Duela 2,5 bilioi urteko Australiako zenbait eskistotan neurtutako nitrogeno- eta karbono-isotopoek nitrogenoaren ziklo aerobikoaren berri eman diezagukete. Washington Unibertsitateko Jessica …
Bikotekide mardulak nahiago dituzte xibartek
Xibarta emeak zenbat eta luzeagoak eta handiagoak izan, orduan eta aukera gehiago dute bizirik irauteko eta kumeak aurrera ateratzeko. Horregatik …
Talka espazioan
Otsailaren 10ean bi satelitek talka egin zuten elkarren kontra, Estatu Batuetako Iridium 33 satelite komertzialak eta Kosmos 2251 komunikazio-satelite errusiarrak …
Aminoazido baten aldea nikotinaren errezeptoreetan
Nikotinaren garuneko eta muskuluetako errezeptoreek aminoazido baten aldea dutela aurkitu du Kaliforniako Teknologia Institutuko ikertzaile-talde batek, Dennis Doughertyk zuzenduta. Ezberdintasun …
Polo bietan espezie beretako izakiak aurkitu dituzte
Artikoan nahiz Antartikoan bizi diren 235 espezie zenbatu dituzte errolda batean 500 zientzialarik. Ikerketa hori Itsas Biziaren Erroldaren baitan egin …
Sexu bidezko ugalketaren aztarna goiztiarrak aurkitu dituzte fosil batean
Plakodermo baten fosilean, estalketarako organoak aurkitu dituzte. Ikerketa egin duen Australiako zientzialari-taldearen ustez, aurkikuntza barne-ugalketaren lehenengo pausoen aztarna da, eta …
Inurri inbaditzaileek elkarri laguntzen diote eremu handiak hartzeko
Inurri inbaditzaileek, lurralde-eremu handiak hartzeko, superkoloniak sortzen dituzte beste koloniekin elkarlanean. Hori frogatu dute nazioarteko ikerketa batean Bartzelonako Unibertsitate Autonomoko …
Trizeratopsen fosiletan borroka-seinaleak aurkitu dituzte
Borroka-seinaleak aurkitu dituzte trizeratops dinosauroen burezurretan. Laurehun garezur aztertu ondoren, babeserako moldatu zirela ondorioztatu dute Claremont-eko Raymond M.Alf Paleontologia ...
Tigre kaspiarra eta siberiarra subespezie berekoak dira
Tigre kaspiarra, jadanik desagertua, eta siberiarra subespezie berekoak direla frogatu du ikerketa batek. Oxford Unibertsitateko eta Estatu Batuetako Minbiziaren Institutuko …
Hareazko dunen hazkuntza-muga
Desertuetako duna erraldoiak zein neurritaraino haz daitezkeen aztertu dute Parisko Ingurune Heterogeneoen Fisikaren eta Mekanikaren Laborategiko ikertzaileek. Lurretik hainbat kilometrora …
Gripearen birusari ez dio onik egiten hezetasunak
Estatu Batuetako Jeffrey Shaman klimatologoa eta Melvin Kohn epidemiologoa gripearen birusa ikertzeko elkartu dira. Helburua zen argitzea gripearen agerraldiak zergatik …
FAST irrati-teleskopioa, munduko handiena
500 metroko diametroa duen irrati-teleskopio bat eraiki dute Txinako Guizhou probintzian, FAST teleskopioa. Hain zuzen, teleskopioaren izenak diametroa adierazten du, …
Grabitatea neurtu dute, atomo bat punpaka jarrita
Zehaztasun handiz neurtu ahal izan dute grabitatea Virginia Unibertsitateko fisikari batzuek, rubidio-87 atomoak eta laser-izpiak erabilita. Huts-ganbera batean eta mikrogradu …
Nanosentsoreak, gaixotasunei antzemateko
Cidetec-IK4 zentro teknologikoko ikertzaile batzuek sentsore elektrokimikoak garatu dituzte, Berkeley Unibertsitatearekin eta CSICekin batera. Sentsore horiek aukera ematen dute, besteak …
Algak elkarlanean, uste baino lehenago
Alga fosiletan Volvox multzoen eta beste alga-espezie batzuen arteko desberdintasun genetikoak aztertuta, Arizonako Unibertsitateko ikertzaile batzuek ondorioztatu dute Volvox alga-multzoko …
Nola egiten zuten hegan pterosauroek?
Pterosauroek, Mesozoikoan zeruan nagusi ziren narrasti hegalariek, hegan nola egiten zuten aztertu berri dute Massachusettseko zenbait paleontologok. Hegan egiteko, kaxa …
Esklerosi anizkoitzaren sintomak gutxitzea lortu dute
Zelula amen transplantea erabiliz, esklerosi anizkoitzaren sintomak gutxitu daitezke, Lancet Neurology aldizkarian argitaratu dutenez. Tratamendua esklerosi anizkoitz atzerakari-errepikaria zuten ...
Liztorren ezinbesteko birusa
Milaka liztor-espeziek beldarretan jartzen dituzte beren arrautzak, eta, aldi berean, "toxina" bat isurtzen dute, beldarrak paralizatu eta liztorraren larbak haietaz …
Balea ernari baten lehenengo fosilak aurkitu dituzte
Ernari zegoen balea baten fosilak aurkitu ditu lehenengoz Michigango Unibertsitateko ikertzaile-talde batek Pakistanen. 48 milioi urte dituzte aztarnek, eta, zientzialariek …
Oihartzun handieneko hamar teleskopioak
Inpaktu handiko zientzia-argitalpen gehien eman dituzten hamar teleskopioen zerrenda osatu dute McMaster Unibertsitateko astronomo batzuek. Zerrenda horretan, teleskopio handi eta …
Hostoak zahartzea eragiten duen mekanismoa argituta
Mekanismo genetiko batek eragiten du zuhaitzetako hostoen zelulak banaka hiltzen joatea, eta, azkenean, hosto osoa erori arte zimeltzea, Hego Koreako …
Alaskako ipar-ekialdeko kostaldea oso azkar ari da higatzen
Geophysical Research Letters aldizkarian argitaratu duten ikerketa baten arabera, Alaskako ipar-ekialdeko kostan, higaduraren efektua azkartu egin da. Alaskako bertako ikertzaileek …
Landare-zorriek beren ostalariaren zauriak sendatzen laguntzen dute
Landare-zorriek euren ostalariaren zauriak sendatzen laguntzen dute, beren odola erabiliz, Tsukubako Zientzia eta Teknologia Industrial Aurreratuaren Institutu Nazionaleko zientzialarien arabera. …
Jakintza hedatuz
Azken 40 urteotako klima-datuak sarean
Klima ez da zerbait egonkorra, aldatuz doa. Eta klimaren aldaketa horiek nolakoak diren jakitea oso garrantzitsua da, ez bakarrik zientzialarientzat, …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
