2382008(e)ko urtarrila
Erreportajeak
ISS, itxaropenetik etsipenera
Artikulu hau irakurlearen eskura iristerako, litekeena da Columbus modulua dagoeneko Nazioarteko Espazio Estazioaren (ISS) parte izatea. Baina posible da oraindik …
Landareen bidez ura garbi-garbi
Uretako landareek gaitasun handia dute inguruko uretatik haientzako elikagai diren osagaiak (mantenugaiak) hartzeko, eta, beraz, uretatik kentzeko. Herri eta hirietan …
Algoritmo genetikoak, soluzio egokienaren bila
Algoritmo genetikoak eboluzio biologikoa imitatzen duten programazio-teknika bat dira, eta ohiko metodoen bitartez askatzen oso zailak edo ezinezkoak diren problemak …
Saia eta ardia: ipuin deserosoa denontzat
Ustez, saiek ez diote eraso egiten ganaduari bizirik dagoenean, baina horrelako erasoak salatu izan dituzte hainbat abeltzainek. 2007an nabarmen ugaritu …
Karbonozko auto arinak
Gero eta gehiago hitz egiten dute klima-aldaketaren balizko irtenbideei buruz: poluzio-iturrien ondorioak berehala gutxitu behar dira, eta hartu beharreko neurriak …
Arrezifeko arrainen haurtzaro gogorra
Santiago Usabiaga, Eduardo - Getxo Aquarium
Koralezko arrezifeak munduko ekosistema zaharrenetakoak dira, eta biodibertsitate handienetakoa dute. Orain dela 2.000 milioi urte baino lehenago agertu ziren, eta …
Atzamarren eskura
Objektu bat ikusi, eta hura ukitu nahi izatea erreakzio naturala da oso; ikusitakoa gustukoa dugunean, batez ere. Gauzak geure eskuez …
Nola sortzen dituzte GPS mapak?
Lurraren inguruan orbitan dabiltzan sateliteen konstelazioa da GPSa --Global Positioning System--. Sateliteen seinaleak jaso eta Lurrean duten kokapena zehazten dute …
Barrualdearen argazkia ultrasoinuekin
Begiz ikusten diren eta azaleratzen diren gaixotasunekin, sendagileek erraz erabaki dezakete zer gaixotasunen aurrean dauden; azaleratzen ez direnekin, ordea, teknologiak …
Elkarrizketak
Ricardo Baeza-Yates: "Yahoo!k dituen erabiltzaileen eta web gune guztien arteko elkarrekintza aztertzen dugu"
Interneten informazioa bilatu nahi dugunean, aukeran dauden bilatzaileetara jotzen dugu askotan, askoz erosoagoa baita bilatzaileari hitz bat ematea eta hark …
Albisteak
Uyuniko gatzaga, ia erabat laua
Geofisikari estatubatuar batzuek neurtu dute zenbateraino den laua Boliviako Uyuniko gatzaga. Gatzaga ez da guztiz laua, baina oso gutxi falta …
Bakterioen laguntza petrolioa erauzteko
Petrolioaren erauzketa oso zaila bilakatzen da hobian petrolio gutxi geratzen denean. Normalean, olioa oso likatsua eta trinkoa izaten da. Ahalik …
Denboraren dilatazioa neurtu dute
Einsteinen erlatibitatearen teoria bereziaren arabera, argiaren abiaduran denbora dilatatu egiten da, hau da, mantsoago pasatzen da. 1907an egin zuen Einsteinek …
Ilargia, unibertsoko bitxikeria
Duela 4.500 milioi urte, Marteren tamainako gorputz batek Lurra jo zuen, eta askatu ziren pusketetatik sortu zen Ilargia. Ez da …
Bizkarrezur-muin kaltetuak deuseztatzeko antigorputza
Bizkarrezur-muinaren transplanteak egin aurreko tratamendua saihestea posible egin lezakeen bide bat aurkitu dute Kaliforniako Stanford Unibertsitatean. Saguen bizkarrezur-muineko zelula amak …
Gripea kutsatzeko kondizio hobezinak aurkitu dituzte
Jakina da gripea negu-partean pairatzen dela gehiago, baina zientzialariek ez dute arrazoi zehatzik aurkitu horretarako. Azalpen bat aurkitu nahian, New …
Erreka guztietako ura ez da gardena egoera naturalean
Naturalena erreketako ura gardena izatea dela uste du jende askok, baina ez du zertan. Egoera naturalean, lurzoruko osagaiak disolbatu egiten …
Mikroorganismoen mugimendu-sistema imitatu dute
Hainbat mikroorganismo, bakterio batzuk kasu, era autonomoan mugitzeko gai dira. Mugimendu hori metalezko hagatxo batzuk erabiliz imitatu dute zientzialariek. Alde …
Tumore neuroendokrinoak aurkitzeko teknika
Nafarroako Unibertsitate Klinikak arrakastaz aplikatu du --lehenengoz, Espainian-- PET-OTA ekipamendu bat 18F -DOPA farmakoarekin batera, diagnostikatzeko zailak diren tumore neuroendokrinoak …
Izarra ala kometa?
Espazioko argi-puntu berri batek nahastuta izan ditu astronomoak. Haietako batzuek pentsatu zuten izar berri bat aurkitu zutela, dirdira berri bat …
Artropodo erraldoi baten fosila Alemanian
Duela 400 milioi urteko fosil bat aurkitu dute Prüm herritik gertu, Alemanian. Fosila animaliaren hagina besterik ez da, baina 46 …
Ardoaren koloreak zerikusia du kalitatearekin
Irene Esparza Catalán Nafarroako Unibertsitateko ikertzaileak ardoaren kolorearen eta kalitatearen adierazgarri diren parametroen arteko erlazio zuzena egiaztatu du bere doktore-tesian. …
Silizea, Marten
NASAk Marten dituen ibilgailuetako batek, Spirit izenekoak, silizezko harkaitz bat aurkitu du. Aurkikuntza kasualitatez gertatu da. Spirit-en gurpil bat hondatuta …
Emakumeen bizkarrezurra, haurdunaldietara moldatua
Aldakak bakarrik ez, emakumeen bizkarrezurra ere gizonenarekiko desberdina da, haurdunaldiko eta erditzeko beharrei erantzutearren. Emakumeen bizkarrezurrak okertzeko gaitasun handiagoa du, …
Gizakia Martera bidaltzeko ideiak
Marterako bidaia tripulatu bat egiteko asmoa aurrera egiten ari da. NASAk dagoeneko aurkeztu du bidaia hori egiteko estrategia nagusia: ideia …
Rat Islandeko arratoiak suntsitzeko prest
Alaskako hego-mendebaldeko Aleutiar uharte-katean, uharte txiki bat arratoiz josita dago. Ezaugarri berezi horrek ematen dio izena, hain zuzen: Rat Island. …
Kakaoa, likorea egiteko
Orain dela 3.000-3.500 urte, dagoeneko erabiltzen zuten kakaoa Hondurasen. Ematen zioten erabilera, dena den, ez zen gaur egun ematen diotena: …
Arriskuan jarri, janaren truke
Argiope generoko armiarmek egiten dituzten sareak bereziak dira. Hariarekin apaingarri batzuk gehitzen dizkiote oinarrizko egiturari, eta oso emaitza deigarria lortzen …
Hegoak astintzen dituen tresna hegalaria
Hegazkin gehienek hego zurrunak dituzte. Hegoak astintzeko gai izango balira, abiadura txikiagoetan ere eutsi ahal izango liokete hegaldiari, eta maniobrak …
Neurketa, Heissenbergen mugaraino
Australiako Brisbane Unibertsitatean, bi argi-uhinen arteko interferentzia neurtzea lortu dute, teorian ahal den zehaztasun handienarekin. Interferentziak neurtzeko erabili ohi den …
Bi geneetatik bat aukeratzeko gai
Genetikoki berdin-berdinak izan arren, biki monozigotikoek, adibidez, ezaugarri desberdinak izan ditzakete, gene batzuek aitarengandik edo amarengandik datorren kopia bakarrik espresa …
Zurezko landareak, metano-ekoizleak
Orain dela bi urte deskubritu zuten landareek metanoa ekoizten zutela. Zientzialariak harrituta gelditu ziren aurkikuntza harekin, metano-ekoizpena oxigenorik gabeko inguruneetara …
Venus Express misioaren fruituak
Europako Espazio Agentziak Venus Express izeneko zunda bidali zuen gure ondoko planeta, Artizarra, ikertzeko. Misioak urtebete egin du, eta Nature …
Onddo karniboroak anbaretan
Inoiz aurkitutako onddo karniboro zaharrenak aurkitu dituzte Alemaniako ikertzaile batzuek, ehun milioi urteko anbaretan sartuta. Egia esan, harrituta gelditu dira …
Ioi-iturrien munduko lehenengo saiakuntza-bankua ezarriko dute Euskadin 2009an
Ioi-iturrien munduko lehenengo saiakuntza-bankua ezarriko dute EHUren Leioako campusean 2009an. ITUR proiektuaren burua Tekniker-Ik4 zentro teknologikoa izango da. Egun dauden …
Eguzki-haizeak propultsio magnetikoa du
Japoniako Hinode zundaren tresneriak eguzki-haizearen sorrera ulertzen lagundu du. Zundak daramatzan bi teleskopio erabilita, bata X izpietakoa eta bestea optikoa, …
Aparatu elektriko-elektronikoak birziklatzeko kontzientzia eskasa Europan
Nazio Batuen Unibertsitateak (UNU) Europako Batzordearentzat egindako azterketa baten arabera, Europako etxetresna elektriko ertainen % 25 eta handien % 40 …
Homo erectus tuberkulosoa
Orain dela 500.000 urte bizi zen giza arbaso baten garezur-pusketak aurkitu dituzte Turkian. Ezaugarriek adierazten dute Homo erectus batenak zirela. …
Elhuyarren berriak
Snow-en Bi kulturak liburua euskaraz
Inaki Irazabalbeitia Kimikako doktoreak itzuli eta moldatutako Bi kulturak liburua argitaratu du Elhuyar Fundazioak. Liburu hori C.P. Snow zientzialari eta …
Jakintza hedatuz
Fruitu-zukuentzako 'hatz-marka'
Aizuntzeak edo elikagai-iruzurrak elikagai askori eragiten dieten arazo ekonomiko bilakatzen ari dira. Horregatik, elikagaiak 'benetakoak' direla bermatzea garrantzizkoa da oso. …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
