“Espazio hau askoz ere feministagoa izatea nahiko nuke”
Muitze Zulaika Gallastegik boladan dagoen arlo batean egiten du lana: adimen artifizialean. Zehazki, euskarazko zuzentzaile gramatikala garatzen dabil, Orai adimen artifizialeko zentroan (Elhuyar). Horra iristeko bidea abiatu zuenean, ordea, adimen artifiziala ez zegoen hain bogan. Are gehiago, gogoratu duenez, informatika ere ez zegoen boladan, eta erdi zoriz hasi zen horretan.
Dioenez, batxilergoa zientzia eta teknologiaren adarrean egin zuen, eta ez zeukan batere garbi nondik jo. Hala, bokazio berezirik gabe baina jakin-minez hasi zen informatika fakultatean. "Garai hartan, informatikariak irudikatzen genituen gizon friki gisa, txikitatik programatzen zekitenak... Eta, beraz, beldur nintzen karrera zer izango ote zen, gainera, ez bainekin ezer programazioaz eta abar. Baina karrerak horretarako daude, eta bertan ikasi nuen informatika zer den, eta izan zen mundu berri bat deskubritzea bezalakoa: hizkuntza berri bat ikasi nuen, programatzen ikasi nuen... Azken finean, ikasi nuen informatikari edo zientzialari batek bezala pentsatzen".
Horrez gain, ikusi zuen fakultateko jendeak ez zuela zerikusirik eredu estereotipatuarekin, eta emakume irakasle asko ere bazeudela. Hala, pixkanaka karreraz maitemintzen joan zen. Eta han sortu zitzaion baita hizkuntzalaritzan aritzeko aukera ere. "Informatikaren arloa oso maskulinizatuta dago, eta ohiko lanbideek eta postuek ez ninduten asko erakartzen. Baina karreraren azken urtean hizkuntzaren prozesamenduaren irakasgaia izan genuen. Irakasgai horretan, makinei gizakion hizkuntza ulertzen irakasten zaie, adimen artifizialaren bidez. Eta hor bat egin zuten nire interesek, beti izan baitut hizkuntzarekiko atxikimendua".
Irakasgai horrekin "guztiz liluratuta" geratu zen, eta mundu berri baterako ateak ireki zitzaizkion. Horrekin lotuta egin zuen gradu-amaierako lana, Elhuyarren, baita master-amaierakoa ere. Zehazki, euskarazko akats gramatikalak zuzentzeko eredu bat garatzea izan zen master-amaierako lana.
Adimen artifiziala, euskara eta feminismoa
Eredua euskararako egin izanak badu bere zailtasuna, baina motibazioaren aldetik ere berezia da, euskaraz eta euskararentzat egiten baitu lana. "Orai zentroan ekarpena egiten diogu euskarari. Argi dago adimen artifizialak baduela boterea, eta baduela gizartea eraldatzeko indarra, eta hor badaude arriskuak. Baina hizkuntzaren prozesamendua ezinbestekoa da hizkuntza gutxituentzat, hau baita errealitatea, eta, gizarte eguneratu bat eta hizkuntza aktibo bat nahi baditugu, behar dugu ereduek euskara ulertzea, euskaraz sortzeko gai izatea, itzultzeko gai... Euskararen biziraupenenerako behar dugu".
Euskarak adimen artifiziala behar du, eta emakume ikertzaileak ere beharrezkoak dira. Zulaikaren esanean, zientzia eta teknologia, oro har, maskulinizatuta daude, eta hori aldatu egin behar da. "Eta aldatu behar da orain. Zergatik? Bada, nik ez dut ulertzen emakumezkorik gabeko mundu bat, ez dut ulertzen emakumezkorik gabeko zientzia bat, ez dut ulertzen begirada hori ez daukan ikerketarik. Eta iruditzen zait ezinbestekoa dela begirada eta pentsamendu horiek aplikatzea zientzian eta informatikan".
Gutxiengoan egoteak prestigio edo garrantzia gutxiago ematea ere badakar, gainera. "Ez dira gauza isolatuak; badakigu egiturazko arazo bat dela. Eta aurre egiteko, lehenik eta behin, beharrezkoa da egoeraren jabe izatea eta ikusaraztea; eta, gero, politiken eta praktiken bidez egin behar zaie aurre, modu sistematikoan. Zer ikertuko dugu; zergatik ikertuko dugu hau; erabakiko dugu, ikerketa bat egin aurretik, begirada feminista batetik egitea; nork ikertuko du, nola... gauza asko planteatu daitezke hasieratik bertatik", esan du Zulaikak.
Konplizeak ere beharrezkoak dira, eta Zulaikak topatu dituen gehienak emakumezkoak dira, eta ez informatika-arlokoak bakarrik, baita beste eremu batzuetan ere. "Haiengandik ikasiz lortu dut gero nire esparrura eramatea".
Horrenbestez, ikerketan eta euskaraz oso gustura badabil ere, eta hor jarraitu nahi badu ere, etorkizunerako desio bat ere badauka: “Nahiko nuke espazio hori askoz ere feministagoa izatea”.
Gai honi buruzko eduki gehiago
Elhuyarrek garatutako teknologia
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
