3582025(e)ko ekaina
Erreportajeak
Neuroteknologiak osasunaren zerbitzura
Neuroteknologien alorrean aurrerapen handiak aurreikusten dira epe laburrean, eta aurrerapen horiek garrantzitsuak izan litezke pertsona askoren bizitza hobetzeko. Horretan ari …
Adimen naturala
Adimen artifizialak adimenari berari buruzko eztabaida berpiztu du: zer da adimena, zertan bereizten dira giza adimena eta adimen artifiziala deritzoguna, …
Botikak, ingurumena gaixotzen
Inor gutxi gogoratzen da botikez, behin gure gorputzean eragin ondoren. Baina farmakoen bizitza ez da hor bukatzen. Kanporatu egiten ditugu, …
Elkarrizketak
“Zientzialaria izatea pribilegio bat da, eta horrek ardura bat dakar”
DIPCko bere bulegoan izan da elkarrizketa. Argazkilaria lanean hasi denean, arroparengatik desenkusatu da [kirol-jertse bat dauka jantzita]: “Ez nintzen gogoratzen …
Analisiak
Euskara osasungintzan
Montes Lasarte, Aitor - Familia-medikua
Osakidetzak berak aitortzen duenez, “komunikazioa tresnarik garrantzitsuenetako bat da jarduera asistentzialean; beraz, zerbitzuaren kalitatea bermatzeko, ezinbestekoa da paziente eta erabiltzaileak …
Mundu digitala
AskHezi, Hizketa-teknologiak euskararen, haurren hezkuntzaren eta inklusioaren zerbitzura
Adimen artifizialak eta hizkuntza- eta hizketa-teknologiek erabilera polemikoak izan ditzakete, baina badituzte aplikazio benetan erabilgarriak, inongo zalantzarik sortzen ez dutenak, …
Lekukoak
“Interes sozialetan oinarritutako garapen bat nahiko nuke”
Olatz Arbelaitz Gallego (Errenteria, 1970) Informatikan lizentziaduna eta doktorea da. 1995etik, EHUko Informatika Fakultateko irakaslea eta ikertzailea da, eta, bertan, …
Istorioak
Indiako saien desagertzea
Parsiak kezkatuta zeuden. Dahkmetan, isiltasunaren dorreetan, gorpuak pilatzen ari zitzaizkien. Erlijioak agindu bezala, dorre haietan uzten zituzten euren hildakoak, lurra …
Ekinean
"Egunero ikasteak betetzen nau"
Nekane Martin Mendia ikertzailea da i+Med medikuntza pertsonalizatuko enpresan, eta, aitortu duenez, beti ikusi du bere burua ikertzaile gisa. “Beharbada, …
Atarikoa
Wolframa hizpide
Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia
Elhuyarrentzat metal berezia da wolframa. Hain zuzen ere, hura lehen aldiz isolatu zuten bi anaien omenez deitu zioten Elhuyar zientzia …
Gai librean
Euskal itzulpengintzaren bilakaera, teknologiaren argitan
Saia gaitezen, une batez, Joannes Leizarraga irudikatzen, XVI. mendean, Biblia euskaratzeko lanean. Ziur asko, luma, tinta-potoa eta papera izango zituen …
Posible da elektrifikazio industriala EAEn?
Unai Garnika, Iñigo - EHUko Bilboko Ingeniaritza Eskolako ikaslea
López Ropero, Iraide - Teknologia Elektronikoa Departamentua EHUren Bilboko Ingeniaritza Eskola
Gómez-Cornejo, Julen - Ingeniaritza Elektrikoa Saila. Bilboko Ingeniaritza Eskola (EHU)
Aranzabal Santamaria, Itxaso - Ingeniaritza Elektrikoa Saila. Bilboko Ingeniaritza Eskola (EHU)
Klima-aldaketaren eta kutsaduraren aurkako estrategien artean, energia-kontsumoa elektrifikatzea da nagusietako bat, energia berriztagarrietatik sortutako elektrizitate garbiari esker. Dokumentu honek Euskal …
Zelulen mikroingurunea: Korneako medikuntza birsortzailearen aurrerapenen giltzarri?
Rodriguez Astigarraga, Maddalen - EHUko Medikuntza eta Erizaintza Fakultateko Ikertzailea, Zelulen Biologia eta Histologia Saila
Andollo Victoriano - EHUko Medikuntza eta Erizaintza Fakultateko Irakaslea, Zelulen Biologia eta Histologia Saila
Medikuntza birsortzaileak kausa askotarikoen ondorioz galdutako zelula, ehun edo organoak ordezkatzea edo birsortzea du helburu. Azken hamarkadan, eraldaketa nabarmenak jasan …
Albisteak
Pinu-zerrautsetik abiatuta energia metatzeko sistema jasangarri eta merke bat sortu dute
Pinu-hondakinetatik sortutako ikatzak erabiliz energia metatzeko superkondentsadore hibrido bat sortu dute EHUko ikertzaile batzuek. Elektrodoak sortzeko, prozesu jasangarri eta merkeak …
Ura lehenengo supernobatan sortu zen lehenengoz
Ura lehenengoz Big Bangetik 100-200 milioi urtera sortu zela ondorioztatu dute, simulazio bidez, Nature Astronomy aldizkarian argitaratu duten lan batean …
Epstein-Barr birusaren aurkako antigorputzek esklerosi anizkoitza garatzeko arriskua handitzen dute
Epstein-Barr birusaren aurkako antigorputz batzuek esklerosi anizkoitza garatzeko arriskua handitzen dute, aldaera genetiko jakin batzuk dituzten pertsonetan. Horixe ondorioztatu dute …
Giza aurpegia duen espezierik zaharrena aurkitu dute Atapuercan
Europa mendebaldeko giza aurpegirik zaharrena duen fosila aurkitu dute. Homo affinis erectus deitu diote (ezizenez, Pink), ez baitu bat …
Kutsatzaile kimiko toxikoak hauteman dituzte Iratiko liken eta goroldioetan
Kutsatzaile kimiko toxikoak hauteman dituzte Iratiko oihaneko liken eta goroldioetan. Ikerketan ondorioztatu dute kutsatzaile horietako batzuk inguruko hiriguneetatik iristen direla, …
Garapen Jasangarrirako Helburuek elkarren artean dituzten erlazioak aintzat hartzea proposatu dute
Gaur egun, munduko herrialde bakar bat ere ez da iritsiko Garapen Jasangarrirako Helburuak (GJH) betetzera 2030erako. Hala baieztatu du …
Giza eboluzioaren pasarte ezezagun bat aurkitu dute, tresna genetiko berri baten bidez
Ikuspegi onartuenaren arabera, Homo sapiens espeziea duela 200.000-300.000 urte agertu zen lehen aldiz Afrikan, leinu bakar batetik. Orain, ordea, Cambridgeko …
James Webb teleskopioak CO2-a detektatu du eguzki-sistematik kanpo
James Webb espazio-teleskopioak eguzki-sistematik kanpoko planeta bateko karbono dioxidoa detektatu du, lehenengoz. Aurkikuntza HR 8799 sisteman egin dute, Lurretik 130 …
Polinizatzaileen aniztasuna babestea ezinbestekoa da ekosistemen jasangarritasuna bermatzeko
Polinizatzaileen aniztasuna galtzeak, kalte egiten die bai landare basatiei bai laborantza-landareei ere, eta polinizatzaileen aniztasuna babestea ezinbestekoa da ekosistemen jasangarritasuna …
Obesitatean jatearen plazera nola galtzen den azaldu dute
Jateak ematen duen plazera gako izan liteke elikadura-portaera osasuntsuak mantentzeko. Ondorio hori atera dute saguekin egin duten ikerketa batean, ikusi …
Zoster herpesaren txertoak dementzia garatzeko arriskua txikitzen duela frogatu dute
Zoster herpesaren kontrako txertoa jaso zuten adinekoek hurrengo zazpi urteetan dementzia garatzeko % 20 arrisku txikiagoa zutela frogatu dute, esperimentu natural …
AEBko aberatsenek ere Europako aberatsek baino bizi-itxaropen laburragoa dute
Europako eta AEBko biztanleen maila ekonomikoa eta bizi-itxaropena alderatuta, Brown unibertsitateko ikertzaileek ondorioztatu dute AEBko biztanleen bizi-itxaropena txikiagoa dela europarrena …
Almidoitik eratorritako mikroplastikoak kaltegarriak izan litezke osasunerako
Almidoiarekin egindako plastiko biodegradagarrietatik sortutako mikroplastikoek saguen osasuna kaltetzen dutela ikusi dute esperimentu batean. Ikertzaileek ohartarazi dute ezinbestekoa dela bioplastikoen …
Pleistozenoko denisovar bat identifikatu dute Taiwanen
Taiwanen aurkitu zuten Pleistozenoko baraila bat denisovar batena dela frogatu dute, azterketa paleoproteomiko baten bidez. Denisovarrek era askotako eremu klimatikoetan …
Biodibertsitate iluna neurtuta, giza jardueren eragina uste baino handiagoa dela ikusi dute
Giza jardueren eragina uste baino handiagoa dela eta ehunka kilometrotara ere irits daitekeela ondorioztatu dute biodibertsitatea neurtzeko ohikoa ez den …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
