3152015(e)ko urtarrila
Gai nagusia
Bizidunok, planetaren eraldatzaile
Sumendiak, glaziazioak, ozeanoak, muturreko fenomeno meteorologikoak… planetaren eraldatzaile ahaltsuak dira. Haiekin batera, bizidunok ere eraldatzen dugu planeta. Lehen eraldatzaile nabarmenak zianobakterioak izan ziren. Duela 3.500 milioi urte agertu ziren, eta ez da Lurra eraldatzeko hainbesteko gaitasuna izan duen beste bizidunik sortu planetan, gu iritsi garen arte.
Hain zuzen, habitat guztietara egokitzeko eta baliabideak ustiatzeko ahalmen ikaragarria dugu; hainbesterainokoa, ezen arriskuan jartzen ari baikara beste espezie askoren iraupena. Batzuen ustez, baita gurea ere.
Erreportajeak
Zure domeinua PuntuEus
Euskararen eta euskal kulturaren domeinua da PuntuEus, eta izen bereko fundazioaren zuzendari Josu Waliñoren esanean, “badu esanahi berezi bat; ez …
Analisiak
Ilgora/Ilbehera hitzen esanahiaren inguruan
Prostituitu egin ote dugu euskara, Ilgora eta Ilbehera hitzen erabileran? Horrela diote batzuek oihartzun handiko zenbait komunikabidetan. Orain dela gutxi …
Mundu digitala
Web enkriptatu baterantz?
Edward Snowden AEBko CIA eta NSA agentzietako langile ohiak azaleratu zuenetik gobernuek gure sareko komunikazio eta datuak atzeman eta zelatatzen …
Lekukoak
“Iraultzak, gehienetan, ezustean aurkitutako zerbaiten ondorio dira”
Itziar Aretxagak Mexikotik erantzun die galderei, posta elektroniko bidez. Hain zuzen ere, ohituta dago bitarteko hori erabiltzen Elhuyarrekin eta hemengo …
Istorioak
Odón de Buen, ezagutzaren eta ozeanografiaren alde
Errepublikarra, librepentsalaria, ateoa eta darwinista. Horrela definitzen zuen bere burua Odón de Buen y del Cos zaragozarrak. Ez zen harritzekoa, …
Atarikoa
Zianobakterioak eta gu
Aldaketa ekologiko handiak hainbatetan gertatu dira gure planetaren historian. Paleontologiak bost suntsipen masiboren berri eman digu, eta askok argudiatzen dute …
Umore grafikoa
Gai librean
Geneak, neuronak eta ordenagailuak
Pentsatzea eta ikastea. Gizakion bi ezaugarri nabarmendu nahiko bagenitu, agian horiexek izango lirateke gehienon ahotan. Harrigarria baita ume jaioberri batek, …
Ultraheroi ahaztua edo jendeak ba ote daki nor den momentu lineala?
Badira magnitude fisiko batzuk, oso ezagunak: abiadura, indarra, potentzia, lana, energia… oso ospetsuak dira, eta, zientzialariek ez ezik, beste edonork …
Albisteak
Ama-hizkuntza ahaztu arren, garunean gelditzen da
Frantses-hiztunek adoptatutako ume txinatarrekin egindako esperimentu batekin, ama-hizkuntza ahaztu arren, garunak haren aurrean erantzuten jarraitzen duela frogatu dute ikertzaile kanadarrek. …
Antartikako itsas izotza, uste baino lodiagoa
Antartika inguratzen duen izotz geruza uste zen baino lodiagoa dela eman dute aditzera nazioarteko ikertzaile-talde batek argitaratutako neurketek. Itsaspeko bat …
Bakterio patogenoak, nagusi saien hesteetan
Saien hesteetako mikroorganismoak aztertuta, ikertzaileek ikusi dute gainerakoontzat hilgarriak diren bakterioak direla nagusi haien hesteetan. Ikertzaileen esanean, mikroorganismo horiek eta …
Inoizko antxoa gazte kopururik handiena erregistratu du AZTIk Bizkaiko golkoan
JUVENA 2014 kanpainaren emaitza zientifikoak argitaratu ditu AZTIk. Emaitzek adierazten dutenez, inoizko antxoa gazte kopururik handiena erregistratu dute Bizkaiko golkoan. …
Haustura hidraulikoaren bidezko gasaren aurreikuspenak, ez hain onak
Haustura hidraulikoa erabilita erauztea espero zuten gas-kantitatea berez ez dela hain handia erakutsi du Nature aldizkariak egindako azterketa batek. Hain …
Hautespen naturalak azala argitzen duten mutazioei lagundu die Europan
Azalaren kolorea latitudearen eta, beraz, argi ultramorearen intentsitatearen arabera aldatzen da: behe-latitudeetan bizi diren pertsonek azal ilunagoa dute, eta goi-latitudeetan …
67P/Churyumov-Gerasimenko kometako ura ez da Lurreko ozeanoetakoaren antzekoa
Rosetta espazio-ontziko Rosina-DFMS masa-espektrometroak egindako neurketen arabera, 67P/Churyumov-Gerasimenko kometak duen ura ez da Lurreko ozeanoek dutenaren antzekoa. Horrenbestez, indarra galdu …
269.000 tona plastiko dago flotatzen munduko ozeanoetan, gutxienez
Munduko ozeanoetan plastiko pila dagoela flotatzen gauza jakina da. Pila hori zenbat izan daitekeen kalkulatu dute orain Kaliforniako Five Gyres …
Homozistinuria gaixotasun arraroa nola sortzen den argitu dute CIC bioGUNEko ikertzaileek
Metabolismoaren herentziazko asaldura da bat da homozistinuria; akats entzimatiko bat da, eta odolean eta gernuan homozisteina metatzea eragiten du. Izan …
Lezetxikiko giza hezurra, penintsulako zaharrena, Atapuerkakoen ondotik
Australiako Unibertsitatean egindako azterketak baieztatu duenez, Lezetxikin (Arrasate) topatutako humeroak 164.000 urte ditu (9.000 urte gorabehera). Duela 50 urte aurkitu …
Sortzearen zutabeak, berrituta 20 urte geroago
Hubble teleskopioak unibertsoaren milaka irudi egin ditu, baina bat aukeratu beharko balitz ikur gisa, “Sortzearen zutabeak” izango litzateke irudi hori: …
Argazki-kamera ultralasterretan ultralasterrena
Inoizko 2D argazki-kamerarik azkarrena garatu du St. Louiseko Washingtongo Unibertsitateko ikertzaile-talde batek. Kamera berria gai da 100.000 milioi fotograma atzemateko …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
