2562009(e)ko iraila
Gai nagusia
Elektrizitatearen bidea argitara
Pentsatu gabe etengailuari eman, eta argia piztu egiten da. Leihotik begira jarri, eta pareko elektrizitate-dorreak ia ikusi ere ez. Itzalaldiak gertatzen direnean ere, guk ezer egin gabe itzultzen zaigu argia etxera. Hain gaude ohituta, gutxitan galdetzen diogu gure buruari nondik datorren kontsumitzen dugun elektrizitatea, non eta nola sortu den, nola konpontzen diren arazoak; are gutxiago nola sortuko den etorkizunean, eta horrek zer ekarriko duen. (Hori guztia, hurrengo orrietan).
Erreportajeak
Grigori Perelman, Fields dominari uko egin zion matematikaria
International Mathematical Union (IMU) erakundeak domina bat eta 15.000 dolar kanadar dauzka Berlinen gordeta Grigori Perelman errusiar matematikariarentzat. Fields domina …
Begiak, argiari nabarmentzeko mekanismo sinpleenetatik, bereizmen handiko makinetara
Agertu zenetik, ikusmen-organoak hamaika moldaera izan ditu: zelula fotorrezeptore soiletatik, bereizmen biziko mekanismoetara. Eguzkiaren argiak distiratzen duen lekuetan ez ezik, …
Paisaiaren eraldaketa, natura gurtzetik txikitzeraino
"Euskal Herrian ez da gelditzen gizakiak ukitu eta aldatu gabeko metro karraturik. Ikusten dugun guztia guk egina da". Argi asko …
Analisiak
Zer gertatuko da ESS-Bilbao hautagaitzarekin?
Bilbon Europako Espalazio Iturria (ESS) eraikitzeko aukera guztiak galdu direla argitaratu zuten komunikabideek joan den ekainean. Albistearen ondotik, gainera, nahasmena …
Nanozientzia eta nanoteknologia, txikiaren erronka handia
Richard Feynman fisikari ospetsuak, 1959. urtean, "Hondoan leku asko dago: fisikaren arlo berri bati hasiera emateko gonbidapena" izenburuko hitzaldia eman …
Mundu digitala
DRM, "pirateria"ren aurkako bataila teknologiko galdua
Ikus-entzunezko edukia formatu digitalean gorde eta banatzen denetik, ekoizleek DRM (Digital Rights Management) izeneko sistemak txertatu izan dizkiete. "Egile-eskubideen kudeaketarako …
Gogoetan
Bidean galtzen diren izpiak
Esaten dute Las Meninas koadroan airea ikusten dela, Velazquezek atmosfera bera pintatu zuela. Velazquez maisu bat zen, ez dago zalantzarik; …
Istorioak
Hirugarrenean, Nobela
James Chadwick-ek ezin zuen sinetsi irakurtzen ari zena. Joliot-Curie senar-emazteen artikulu hark zur eta lur utzi zuen. Esperimentuaren emaitza harrigarria …
Atarikoa
Nondik datorkigu elektrizitatea?
Etengailuari eman, eta lanpara berdin-berdin pizten da Iruñean, Bilbon edo Baionan. Bonbilla goritzen duen elektroi-fluxuak, ordea, oso jatorri desberdina du …
Umore grafikoa
Liburutegia
Zerua zure esku, liburuetan
Jose Felix Rojasen eta Bizkaiko Astronomia Elkartekoen gomendioak espazioari buruz irakurtzeko. Jose Felix Rojas Bizkaiko Astronomia Elkarteko kidea da, EHUren …
Albisteak
Barealdia eguzki-zikloan
Eguzkiaren jarduerak 11 urteko zikloak izaten ditu, non eguzkiaren jarduera eta eguzki-orbanen kopurua handitu eta txikitu egiten diren. Hala ere, …
Intsektuen migraziorik handiena izan daitekeena aurkitu dute
Urtero, milioika burruntzik milaka kilometro egiten dituzte hegan India hegoaldetik Afrikaraino. Litekeena da intsektuek egindako migraziorik handiena izatea. Maldivetako Charles …
Bi indarren arteko orekak marrazten du paisaia
Badira arrazoiak paisaia den bezalakoa izateko. Hori argi dago, baina zein dira arrazoi horiek? Galdera horri erantzun diote MIT institutuko …
Kanarietako teleskopio handia, zerura irekita
Uztailaren 24an inauguratu zuten La Palma uhartean Gran Telescopio Canarias (GTC) teleskopio optikoa, mota horretako munduko teleskopiorik handiena. 10,4 metroko …
Ebakitako hanketarako protesiak hobetzeko neurrira egindako konponbideak
Ebakitako hanketarako protesien egokitzapena hobetzeko neurrira egindako konponbideak diseinatu dituzte Tecnalia Korporazio Teknologikoak eta Valentziako Biomekanika Institutuak (IBV). Protesia ...
Iskemiei aurre egiteko, birbaskularizazioa sustatu
HIF proteina aktibatuz eta, horren eraginez, birbaskularizazioa sustatuz lortu du CIC bioGUNEko eta Parisko Ikerketa Kardiobaskularren Zentroko ikertzaile-talde batek iskemiaren …
Marrazo erraldoiek neguak non igarotzen dituzten jakin dute
Atlantikoaren mendebaldeko marrazo erraldoiek (Cetorhinus maximus) hegoalderantz egiten dute neguan; batzuk Brasilgo kostaraino joaten dira, eta mila metroko sakoneraraino murgiltzen …
Axolotearen osatzeko ahalmena memoria-kontua da
Axolotea, Ambystoma mexicanum, Mexikoko arrabio endemiko bat da, biologoentzat oso interesgarria eboluzioaren eta osatze-ahalmenaren ikuspuntutik. Hain juxtu, osatzeko gaitasun harrigarri …
Alkohola, endorfinak eta gehiago
Alkoholak endorfinak askatzean eta garuneko sari-sisteman duen eragina ikusi dute, in vivo Alkoholak garunean eragiten duela erraz ikusten bada ere, …
Amazonas ibaiak 11 milioi urte
Amazonas ibaia duela 11 milioi urte sortu zen, eta gutxi gorabehera duela 2,4 milioi urte hartu zuen gaur egungo ur-ibilgua. …
CIC bioGUNEko Mikel Valle ikertzaileak irabazi du EBSA 2009 saria
Mikel Vallek, CIC bioGUNEko Biologia Estrukturalaren Unitateko ikerketa-talde bateko arduradunak, EBSA 2009 saria irabazi berri du. European Biophysical Societies Association …
Bihotzaren zelula ama nagusia
Bihotzeko zelula-mota nagusi guztiak sortzen dituen zelula ama mota aurkitu du Massachussets General Hospital-eko Kenneth Chien ikertzailearen taldeak. Zelula ama …
Rapamizinak saguen bizia luzatzen du
Rapamizina izeneko botikak saguen bizialdia luzatzen duela ondorioztatu dute Estatu Batuetako hiru ikerketa-zentrotan, zahartzearen ikerketak bideratzen dituen ITP institutuaren gidaritzapean. …
Ozeanoen punturik sakoneneraino iritsi da Nereus urpeko robota
Nereus izeneko urpeko robota ozeanoko punturik sakoneneraino murgildu da, Marianetan dagoen Challenger fosan, Ozeano Barearen mendebaldean. 10.902 metroko sakonerara iritsi …
Mokoa freskatzeko erabiltzen dute tukanek
Tukanen moko luze eta koloretsuak erradiadore gisa jokatzen duela, eta animaliak gorputzeko beroa galtzeko, alegia, freskatzeko erabiltzen duela ikusi du …
Down sindromea duten gaixoetan, minbizi-kasu gutxiago
Down sindromea duten gaixoek zenbait minbizi-mota izateko arrisku txikiagoa dute. Gaixo horiek 21. kromosomaren kopia bat gehiago dute. Eta Bostongo …
Saguek gaixotasunak usaindu ditzakete
Suitzako Geneva Unibertsitateko neurogenetikari batzuek ikusi dute hainbat karraskarik gaixorik dauden banakoak identifika ditzaketela usaimenaren bitartez. Saguen genoma aztertuta, ezagutzen …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
