2412008(e)ko apirila
Gai nagusia
XIV. CAF-Elhuyar sariak
CAF-Elhuyar sarien XIV. edizioak gauza bitxiak ekarri dizkigu, inondik ere: jazza egiten duten etxetresna elektrikoak, ilargiaren ezkutuko aldea, bizia ematen duen egur hila eta ordenagailuak mediku-lanetan,besteak beste.Metafisikaren historia zientifikoa edo zientziaren historia metafisikoa (nondik begiratzen zaion) ere bai, liburu-itxura hartzeko asmoz. Eta hori guztia ez da fikzioa, dibulgazioa baizik. Dosier honetan aurkituko duzu dena.
Erreportajeak
Iturraran lorategia, zaletasun baten emaitza paregabea
Peoniak edo oinlodiak negu gogor samarra behar izaten du bere bizi-zikloa osatzeko. Abisiniako bananondoaren bizi-baldintzei buruz irakurriko bagenu, berriz, ikusiko …
Anfibioen gaixotasun berriak
Anfibioek munduko animalia-talderik mehatxatuenetarikoa osatzen dute. Haien habitatak eraldatu eta suntsitzeak babesturiko eremu mugatuetan bizirautera bultzatu ditu. Baina horietan ere …
LHCa, fisika azeleratu nahian
Fisikariak zazpi urte eta erdi egon dira zain. 2000ko azaroan itxi zuten LEP azeleragailua, Geneva inguruan lurpean instalatutako sinkrotroia. Azken …
Higgs bosoia, hor zaude?
Higgs bosoia detektatzea da LHC azeleragailu berriaren lehen helburua. Batzuek ziurtzat ematen dute partikula hori laster detektatuko dutela, baina, egia …
Elkarrizketak
Felix Bastida Corcuera: "Trikomoniasia ez da oso ezaguna, baina oso hedatua dago"
Estatu Batuetako hainbat unibertsitatetan ibili ondoren, Vacunek S.L. enpresan ari da lanean gaur egun Felix Bastida ikertzailea. Vacunek enpresa bioteknologiko …
Albisteak
Izan den igelik handiena
Beezelbufo edo deabruaren igela deitu diote, zientzialariek dakitela, naturan izan den igelik handienari. 40 cm luze eta 5 kg zela …
Leuna eta Luzea, hautetsitako piperrak
NEIKER-Tecnaliak erretzeko piperren hautespen-programa bat jarri zuen martxan 1999an. Programa horren helburua zen Bizkaiko mami lodiko piper-barietateen azterketa egin eta …
Kaosa nagusi, halabeharrez
Zortzi urtez Itsaso Baltikoan jasotako plankton-komunitate bat aztertzen aritu ondoren, Amsterdamgo Unibertsitateko ikertzaile-talde batek adierazi du populazioen dinamika kaotikoa dela, …
Ozeanoen egoera
Giza jarduerak munduko ozeanoetan izan duen eraginaren mapa bat osatu du nazioarteko ikertzaile-talde batek. Mapak erakusten du ez dagoela mundu …
Pulsar batetik, magnetar bat
PSR J1846-0258 izeneko pulsarra aztertzen ari ziren astronomoak erabat harritu ziren bat-batean X izpien zorrotada bat igorri zuela ikustean. Izan …
Magnetiko bihurtu dituzte urrea, zilarra eta kobrea
Nazioarteko talde batek lortu du, prozedura kimiko kontrolatu baten bitartez, urre-, zilar- eta kobre-atomoak magnetiko bihurtzea. Atomo horiek berez ez …
Hiru zizare-infekzio, batera prebenitu
Tropikoetan, ohikoak dira zizareen infekzioak; hesteak, sistema linfatikoa edo odol-hodiak infektatzen dituzte. Hiru infekzio-motak erraz prebenitzen dira botiken bitartez, infekzio …
Atomo bat mugitzeko behar den indarra neurtu dute
Kobalto-atomo bat platinozko eta kobrezko gainazal banatan mugitzeko zenbaterainoko indarra behar den neurtu du Estatu Batuetako, Suitzako eta Alemaniako fisikari-talde …
Eskizofreniari aurre egiteko itu berri bat
Eskizofrenia duten gaixoetan, 5-HT2A errezeptoreen --serotonina neurotransmisorearen errezeptoreak-- hiperaktibotasuna da ezaugarri bat. EHUko ikertzaileak dituen nazioarteko ikertzaile-talde batek ...
Urtetik urtera, gero eta transgeniko gehiago ekoizten da
ISAAA bioteknologiak nekazaritzan dituen aplikazioez arduratzen da, eta mundu osoko transgenikoen ekoizpenen datuak kaleratzen ditu urtero. Datu horien arabera, Espainiak …
Hiesaren birusa, gainditzeko zaila
Hiesak jo dituen pertsonek ez dute lortzen birusa desagerraraztea, ezta erretrobirusaren aurkako terapiari esker odolean birusaren arrastorik geratzen ez denean …
Geneak aztertu, populazioen migrazioei jarraitzeko
Gizakia Afrikan sortu zen, eta handik mundu osoan hedatu zen, gaur egun egiatzat jotzen den Out of Afrika teoriaren arabera. …
Bere kabuz konpontzen den goma
Gomazko materialak, oro har, kate-itxurako molekula luzeak dira. Horiek eratzeko, molekula txikiago batzuk (monomeroak) lotzen dira lotura kobalenteen bidez. Gainera, …
Estromatolitoetan bizidunak aurkitzeko modua
Frantziako ikertzaile batzuek bide bat aurkitu dute estromatolitoetan lehen bizidunen aztarnak aurkitzeko. Material karbonatodunak milioika urtean pilatuz eratutako harrizko egiturak …
Babestutako itsas gunerik handiena Kiribatin
Kiribati Pazifikoko estatu txiki bat da. Uharte bat besterik ez da, baina munduan dagoen itsas gune babestu handiena izendatu dute: …
Lehendabizi proteina-plakak, ondoren Alzheimer gaixotasuna
Beta-amiloide proteinaren plakak alzheimerra dutenen garunean agertzen dira. Baina orain arte ez zegoen argi proteina-plakak gaixotasunaren erantzule diren edo gaixotasunaren …
Bola-itxurako tximisten konposizioa argitu nahian
Bola-itxurako tximistak gutxitan gertatzen dira, eta, hortaz, oso zaila da naturan gertatzen direnean aztertzea. Zientzialari batzuek lortu dute artifizialki sortutako …
Aurrerapauso bat estomen ezagutzan
Finlandiako eta Estatu Batuetako zientzialari batzuek landareen hostoetako estomen jarduera erregulatzen duen gene bat aurkitu dute: SLAC1 genea. Gene horrek …
Sumendien puntu beroen gakoa argituta
Lurreko puntu beroetan gertatzen diren material beroen azaleratzeak imitatzen dituen esperimentu baten eredu matematikoa garatu dute Chicagoko Unibertsitatean, analisi- eta …
Arrainek landare-haziak sakabanatzen laguntzen dute
Brasilgo Pantanalen, arrainek zeresan handia dute landare tropikalen haziak zabaltzean. Zientzialariek ikusi dute arrainek landare-haziak jaten dituztela, eta digestioa egin …
Haziak, hondamendietatik gordeta
Zirkulu Artikoko Svalbard uhartean Munduko Hazien Kripta (Global Seed Vault) inauguratu zuten otsailaren 26an. Mendi baten barruan sartzen den 125 …
Transplanteen aurretik organoen egoera neurtzen duen dispositibo bat patentatu dute
Ikerlan-IK4k (CIC microGUNE Mikro eta Nanoteknologien Ikerketa Zentroko Mikrofluidika Unitatea) dispositibo bat patentatu du. Dispositibo horrek egiaztatzen du organo bat …
Gizakia elektrizitate-sortzaile
Telefono mugikorrak, GPSak, mp3 irakurgailuak eta horrelako tresnak elikatzeko ez da elektrizitate asko behar, eta giza gorputzak sortzen duen energia …
Grafenoa bero-eroale ona da
Grafenoa atomo baten lodierako material bat da, karbono-atomoz egina. 2004an aurkitu zuten material hori, eta, ordutik, oso baliagarria dela frogatu …
Itsasontziak, uste baino kutsatzaileagoak
Itsasoko Nazioarteko Erakundeak (IMO) egin duen kalkulu baten arabera, munduko arrantza-industriak isurtzen duen karbono dioxido kantitatea uste zuten baino askoz …
Elhuyarren berriak
Hemen da Irrika!
Aldizkari berri bezain berritzailea da Irrika. Eta, izenak dioen bezala, irrika sortuko du. Zientziako teknologiako eta gizarte-zientzietako gaiak zabalduko ditu, …
Jakintza hedatuz
Antzinako DNA: Aldaietako historia biologikoaren berregitea
Antzinako populazioaren historia ezagutzea eta populazio horren inguruko galdera historikoei erantzutea interesgarria da oso. Are gehiago, informazio hori guztia gizakiaren …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
