2402008(e)ko martxoa

Erreportajeak

Genoma deskodetzen

Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia

Zure begien kolorea, ahotsaren tonua, oinen tamaina, atzamar-kopurua, burmuinaren egitura, eta zure eta gainerako bizidunen informazio biologiko guzti-guztia idazteko, nahikoa …

Aragoiko glaziarrak, zuritik beltzera

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Oraingo joera aldatu ezean, lehenago edo geroago, Aragoiko glaziarrak desagertu egingo dira. Horretan ez dago zalantzarik. Eta argi dago tenperaturak …

Pisuzko zaharberritzea

Lakar Iraizoz, Oihane - Elhuyar Zientzia

1889tik, platinozko eta iridiozko aleazio batez eratutako zilindro batek esaten dio munduari zenbat pisatzen duten gauzek. Hala, hegazkin bat egiteko …

Europako hondakin plastikoen argazkia

Kortabitarte Egiguren, Irati - Elhuyar Zientzia

Plastikoz inguratuta bizi garela begi-bistakoa da. Plastiko-ekoizpenak eta -kontsumoak izugarri egin dute gora. Horiek birziklatzeko arazoak, berriz, oraindik asko dira, …

Burruntzia, putzuko erregea

Rementeria Argote, Nagore - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Mendiko botak jantzi beharrik gabe, mendiko ur-putzu bat ezagutzera goaz. Behar dugun tresna bakarra irudimena da. Putzu horretan, bizia borborka …

Haur behartsuentzako ordenagailua, teknologiaren aitzindari

Leturia Azkarate, Igor - Informatikaria eta ikertzailea

"Emaiozu gizon bati arrain bat, eta gaur jango du; erakutsi iezaiozu arrantzan, eta egunero jango du", dio txinatar esaera zahar …

Babestu beharreko altxor urdina

Stephan, Raya - Ur-legedian aditua eta UNESCO-IHPren aholkularia Parisen
Otchet, Amy - UNESCOren programako zientzia-aditua Accrako bulegoan

Gure oinen azpian, milaka kilometro heda daitezkeen akuiferoak daude. Ibaiek bezala, akuiferoek herrialdeen arteko mugak gainditzen dituzte, eta bi herrialde …

Goroldioa, landareen senide gutxietsia

Álvarez Busca, Lucía - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

"Agian ez dago goroldioek baino balio ekonomiko edo komertzial txikiagoa duen landare-talde handirik". Horrela zioen duela 50 urte Henry S. …

LIFE proiektua, Aiako Harrian lagungarri

Lakar Iraizoz, Oihane - Elhuyar Zientzia

Ingurune natural bat kudeatzeko lanaren helburu nagusia da hango ekosistemak ahalik eta egoera onenean izatea, eta horretarako egin beharreko hobekuntza …

Elkarrizketak

Aizpea Zubia: "Naturako molekulak imitatzen ditugu, baina ahalik eta molekula txikienekin"

Roa Zubia, Guillermo - Elhuyar Zientzia

Kimikari zarauztar honek, bigarren hezkuntza bukatuta, zalantza izan zuen: Kimika ikasi edo Farmazia ikasi. Kimikaren alde egin zuen. Karreran, kimika …

Albisteak

Columbus, lanerako prest ISSn

Elhuyar Zientzia -

Bi hilabeteko atzerapenarekin izan bazen ere, azkenean jaurti zuten Columbus modulua Nazioarteko Espazio Estaziorantz. Otsailaren 7an izan zen, eta handik …

Antihistaminikoek ondorio txarrak izan ditzakete luzera

Elhuyar Zientzia -

Antihistaminikoek alergien sintomak gutxitzen laguntzen dute, baina arazoa areagotu egin dezaketela uste dute zientzialariek. Izan ere, unean bertan sintomak gutxitzen …

Plaken tektonikaren atsedenaldia

Elhuyar Zientzia -

Litekeena da plaken tektonika, Lurreko kontinenteak, mendilerroak eta ozeanoetako arroak eratzen dituen prozesu geologikoa, martxan jartzen eta gelditzen den prozesu …

Jupiterko zorrotadak argitzen

Elhuyar Zientzia -

Gasezko planeta handietan, gas-zorrotaden lasterrek kontrolatzen dute atmosferaren zirkulazioa. 2007ko martxoaren bukaera aldera, Jupiterren horrelako zorrotada bat gertatu zen, eta …

Begi urdinak, gene-etengailu baten mende

Elhuyar Zientzia -

Begiek kolore marroia ekoizteko duten gaitasuna eteten duen gene bati zor diote begi urdinek haien kolorea, Kopenhageko Unibertsitatean egin duten …

C-14, desintegrazio mantsoaren arrazoia

Elhuyar Zientzia -

Karbono-14 isotopoa oso poliki desintegratzen da. Lagin batek 5.730 urte behar ditu karbono-14aren erdiak nitrogeno-14 bilakatzeko. Beste isotopo erradiaktibo batzuk …

Zientzia-lan bat baino gehiago, plagio-lana

Elhuyar Zientzia -

17 milioi artikulu inguru ditu Medline-k, medikuntzako bibliografia-erreferentzien datu-base handienak. Artikulu horiek guztiak ez dira lan originalak, ordea; batzuk bikoiztuta …

Antropozenoa, gizakiaren epoka

Elhuyar Zientzia -

Holozenoan bizi gara. Geologoek horrela deitzen diote gutxi gorabehera duela 11.500 urtetik honako garaiari, denbora-tarte horretan Lurrak egoera geologiko jakin …

Arratoi beltzaren jatorria

Elhuyar Zientzia -

Arratoi beltza oso ezaguna da, Europan milioika pertsona hil zituen izurria kutsatu zuelako. Horretaz gain, tifusa eta leptospirosisa ere kutsatzen …

Hutsetik abiatuta eraikitako genoma

Elhuyar Zientzia -

Craig Venter Institutuan, genoma oso bat eraiki dute hutsetik hasita, Science aldizkarian argitaratu zuten artikulu baten arabera. Ezagutzen den genomarik …

Apo lasterkaria, isolatua eta mehatxatua

Elhuyar Zientzia -

Aranzadiko Behatoki Herpetologikoak Euskal Herriko apo lasterkariaren populazio mehatxatuen jarraipena egin du (Gipuzkoako Txingudin eta Bizkaiko Azkorrin). Jarraipenak eta ikerketa …

Lurraren nukleoaren anisotropia argituta

Elhuyar Zientzia -

Lurraren nukleoan dagoen burdinaren egitura nolakoa den argitu du Uppsala Unibertsitateko talde batek. Burdina da nukleoaren osagai nagusia, eta, duen …

Goroldioek uste baino genoma konplexuagoa dute

Elhuyar Zientzia -

Goroldioaren genomaren azterketak erakutsi du goroldioak uste baino konplexuagoak direla. Zientzialariek pentsatzen zuten goroldioak loredun landareak baino sinpleagoak zirela genetikoki. …

Antidepresibo eraginkorragoak eta azkarragoak

Elhuyar Zientzia -

Gaur egungo antidepresiboek dituzten gabeziak hobetzen dituen estrategia berri bat proposatu du Jorge Emilio Ortega Calvo farmakologo eta biokimikariak Euskal …

Giza eboluzio azkarra geneetan

Elhuyar Zientzia -

Gene batzuk beste batzuk baino azkarrago mutatzen dira. Teoria baten arabera, gizakia horri esker egokitu da ingurune berrietara egin dituen …

Protoien bidezko komunikazioa detektatu dute zizareetan

Elhuyar Zientzia -

Zelulek etengabe bidaltzen dizkiote mezuak elkarri, molekulen bidez. Baina funtzio hori protoiek ere egin dezaketela detektatu dute zientzialariek. Ikerketarako, Caenorhabditus …

Krokodiloen digestio azkarraren sekretua

Elhuyar Zientzia -

Crocodilia ordenako animaliak, gabialak, aligatoreak eta krokodiloak, gai dira bihotzera iristen zaien oxigenorik gabeko odola zuzenean urdailera bidaltzeko, haragi-anoak azkar …

Ikasteko gai den protistoa

Elhuyar Zientzia -

Physarum polycephalum amebozooa gai da inguruneko aldaketak sumatu, interpretatu eta horietara egokitzeko, zelula guztiek egiten duten bezala. Orain, Japoniako Hokkaido …

Marteri buruzko datu berriak argitzen

Elhuyar Zientzia -

Sekretu asko gordetzen ditu Marte planetak oraindik, baina, pixkanaka, horietako batzuk argituz doaz. Azkenekoak, planeta gorriaren berokuntzari azalpena ematen dion …

Hiri Galdua, hidrokarburo abiotikoen iturri

Elhuyar Zientzia -

Ozeanoetako iturri hidrotermalek likido eta gas asko isurtzen dituzte itsasora, metanoa eta beste hidrokarburo batzuk, besteak beste. Hidrokarburo gehienak lurperatutako …

Leuzemia nola sortzen den jakin nahian

Elhuyar Zientzia -

Beste minbiziekin gertatzen den bezala, ikertzaileek ez zekiten nola sortzen den leuzemia. Orain, umetan izaten den leuzemia ohikoena (leuzemia linfoblastiko …

Belar-pozoiak, toxoplasmosiari aurre egiteko

Elhuyar Zientzia -

Toxoplasmosia eragiten duen protozooak landareen ezaugarri bat duela ikusi dute zientzialariek. Protozoo hori animalietan bizi da bizkarroi moduan, eta, ostalariarekin …

Suminik ez duen sator-arratoia

Elhuyar Zientzia -

Afrikako sator-arratoi biluzia (Heterocephalus glaber) animalia benetan bitxia da: odol hotzeko ugaztuna da, hau da, inguruneko tenperatura berean izaten du …

Antartikako izotz azpian, sumendia

Elhuyar Zientzia -

Antartikaren mendebaldeko izotz-geruzaren azpian aktibo jarraitzen duen sumendi baten berri eman dute Nature Geosciences aldizkarian. Zientzialariek izotz azpiko sumendi baten …

Gene bakarra landare-espezieak bereizteko

Elhuyar Zientzia -

Biologoek espezieak bereizteko gene erabilgarri bat aurkitu dute landareetan: espezie batetik bestera aldatu egiten da, baina ez espezie bereko ale …

Elhuyarren berriak

Elektrokardiografia klinikoa

Lopez Viña, Rakel - Marketin saila

Karlos Ibarguren Olalde eta Felix Zubia Olaskoaga medikuek idatzi duten Elektrokardiografia klinikoa liburua argitaratu du Elhuyar Fundazioak. Obra joan den …

Jakintza hedatuz

Zer entzun, hura idatzi

Kortabitarte Egiguren, Irati - Elhuyar Zientzia

Idatziz jasotakoa bilatzea erraza da sarean. Horretarako, kontsultatu nahi dugun hitza bilatzailean idaztea besterik ez dugu. Bilaketa horietan, ordea, audio-fitxategietan …

Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila