2392008(e)ko otsaila
Erreportajeak
Bizidunak sailkatzen: morfologiatik DNAren sekuentziaziora
Edozein sistema ikertzeko eta ulertzeko, ia ezinbestekoa da sistema hori nolabait ordenatzea: sistemako elementuak bereizi, izendatu eta sailkatzea. Horixe egiten …
Durangotik zerura begira
Ematen du ezaugarri guztiak kontra dituela Durangok teleskopio batetik espazioa behatzeko garaian: bailara batean sartuta dago, ez du klima ona …
Panpa-lezka: mapan jarri, gero kentzeko
Panpa-lezka landare dotorea bada ere, inbaditzaile bihurtu da. Kontrolatzeko neurriak hartu dituzte hainbat eskualdetan, eta Gipuzkoan ere lehen pausoak ematen …
Egin bedi argia...!
Erdi Aroan, iraultza handi bat gertatu zen mendebaldeko Europako elizen arkitekturan. Eliza iraunkorragoak egin nahian, arkitektura erromanikoa sortu zuten, eta …
Bizitza urtarraren gazi-gezak
Bisigu bat itsasotik atera eta ibaian sartuko bagenu, urez puzten hasiko litzateke, eta ez luke asko iraungo. Arrainontziko urre-arrainari askatasuna …
Naturak sortutako itsasgarriak
Itsasgarriak bi gainazalen artean ezartzen diren eta bi gainazal horiek banatzea eragozten duen lotura sortzen duten substantziak dira. Substantzia horietako …
Garuneko tumoreak argi eta garbi
Tumoreak erauzteko ebakuntzak egitean, garrantzitsua izaten da tumorea erabat erauztea eta ahalik eta tumore-zelula gutxien uztea, ebakuntzak arrakasta izateko. Baina, …
Autoak berdez jantzita
Autoek sortzen dute atmosferara isurtzen den karbono dioxidoaren % 10, eta hirietako poluzio-iturri nagusia dira. Klima-aldaketaren arriskuak sortu duen kezkak …
Ikus-entzunezkoak lengoaia bitarrean
Ordenagailuek ulertzen duten lengoaia bakarra lengoaia bitarra da. Horrenbestez, ordenagailu edo gailu digitaletan, oro har, erabiltzen diren elementu-mota guztiak lengoaia …
Elkarrizketak
Mario Baibich: "Ez nuen uste transferentzia teknologiko hain azkarra izango zuenik"
Disko gogorrak izugarri txikitzea lortu duen teknologiaren, eta, beraz, ordenagailu eramangarriak eta MP3 irakurgailuak unibertsal bihurtu dituen teknologiaren oinarri fisikoa …
Albisteak
Einstein eraztun bikoitza ikusi du Hubble-k
Hubble teleskopioak irudi bitxiak harrapatzen ditu noizean behin. Hau da horietako bat: argi-eraztun bat beste baten inguruan. Astronomoak konturatu dira …
Getxoko Aquariumen jaiotako momarrak
Orain dela hilabete batzuk, momar marrazoaren bost arrautza bidali zituzten Getxoko Aquariumera Donostiako Aquariumetik. Dagoeneko hiru momar eme jaio dira …
Palmondo ikusgarria Madagaskarren
Madagaskarren duen anakardo-landaketaren inguruan ibilalditxo bat egiten ari zela, palmondo erraldoi bat topatu zuen Xavier Metz frantziarrak: hemezortzi metroko enborra …
Lehen enbrioi klonikoa egitea lortu dute
Kaliforniako Stemagen konpainiak, pertsona heldu baten azaleko zeluletatik abiatuta, pertsona horren enbrioi klonikoak egitea lortu du. Horretarako, hiru emakumeren obuluak …
Urpean irauteko, oxigenoa garunera
Itsas ugaztunek urpean luze irauteko sekretuetako bat oxigenoaren garraioa da, Kaliforniako Unibertsitateko zoologo batek eginiko ikerketen arabera. Horri esker, garunaren …
Luizi erraldoia itsaspean
Orain dela 60.000 urte itsaspean luizi erraldoi bat gertatu zela ondorioztatu du Bristol Unibertsitateko talde batek. Luiziaren ondorioz, Lurrean inoiz …
Amperea definitzeko, elektroi bat
Litekeena da denbora gutxi barru doitasun handiko metodo bat izatea korrontearen oinarrizko unitate estandarra, amperea, definitzeko. Izan ere, Finlandiako eta …
Min kronikoa gutxitu, albo-ondoriorik gabe
Min kronikoa tratatzeko botikek albo-ondorioak dituzte; mina kentzeaz gain, lasaigarriak izaten dira, oro har. Baina ez nahitaez; lasaigarria izan gabe …
Mediterraneo itsasoaren maila azkar ari da igotzen
Lurraren berotzearen ondorioz, Mediterraneo itsasoaren maila azkarrago igo da azken urteetan. Datuen arabera, urteko 2,5-10 mm tartean ari da igotzen …
Karbono dioxido erupzioak Marten
Irudian ikusten den hori karbono dioxido gasak eratutako erreten-sare bat da. 190 x 120 metroko dimentsioa du. Horrelako egitura ugari …
Lau ardatzetan kiribildutako maskorra
Malaysiako moluskuen katalogoa egiten ari zirela, ordura arte inoiz aurkitu gabeko barraskilo-maskor bat aurkitu zuten. Opisthostoma vermiculum izena jarri diote. …
Azaleko zelulak gaztetu
Proteina jakin baten eragina blokeatuta, bi urteko sagu batzuen larruazalek sagu gazteagoen larruazalaren ezaugarriak berreskuratzea lortu dute Kaliforniako zientzialari batzuek. …
Esne-bidea handituko duen hodei kosmikoa
Hemendik 40 milioi urtera, 8.000 argi-urtera dagoen hidrogeno-gasezko hodei batek talka egingo du Esne-bidearekin, eta, seguru asko, milioika izar berri …
Ziurtasunik ez, poloetako izotzaren patuan
Antartikan egin duten ikerketa sakon batean baieztatu dute Hego poloko izotz-geruza txikitzen ari dela. Datu gisa, esan dute 2006. urtean …
Avalon leherketa, Kanbriarraurreko animalia-eztanda
Kanbriarrean, inoiz gertatu den animalia-leherketa handiena gertatu zen, orain dela 542-520 milioi urte. Orduan sortu ziren gaur egun ezagutzen ditugun …
Informazioa soinu gisa gorde
Zuntz optikoetan, argi-pultsuen bidez garraiatzen den informazioa soinu-uhinetan gorde daiteke denbora-tarte batean, Duke Unibertsitateko fisikari-talde batek egin duen esperimentu baten …
Uranilo-ioiak erreakzionatzea lortu dute
Uranioa, naturan ezagutzen den elementurik astunena eta hondakin nuklearretan luze irauten duen elementu erradioaktiboa, molekula organiko batekin erreakzionarazi dute Edinburgheko …
Zetazeoen arbaso lehortarra
Kaxmirren, Indian, aurkitutako ugaztun artiodaktilo baten fosilak aztertu dituzte Ohioko Ipar-ekialdeko Unibertsitatean, eta ondorioztatu dute zetazeoen arbaso lehortarra zela. Ezagutzen …
Lurraren durrunda, ozeanoek sortua
Zientzialariek aspalditik uste zuten ozeanoak jarduera sismikoaren sortzaile zirela, baina ustea ez da nahikoa izaten, eta, orain, zuzen zebiltzala frogatu …
Zelula amak, iskemia periferikoa tratatzeko
Iskemia periferikoa tratatzeko hezur-muinetik eratorritako zelula amak zenbateraino diren eraginkorrak ikertu dute, saguetan, Nafarroako Unibertsitateko (Unibertsitate Klinika eta CIMA) eta …
X izpien bidezko irudiak koloretan
Erresuma Batuko zientzialari-talde batek X izpien bidezko eskaner berri baten prototipoa aurkeztu du. Orain arteko eskanerrek uhin-luzera bakarreko X izpiak …
Bi konstante, besterik ez, unibertsoa deskribatzeko
Oinarrizko hiru kolore daude, eta beste guztiak hiru horiek konbinatuta lor daitezke. Fisikan antzeko zerbait gertatzen da unibertsoa definitzeko; fisikariek …
Sifilisa, Amerikako etorkina
Atlantako Emory Unibertsitatean, nolabaiteko ahaidetasuna aurkitu dute sifilisa eragiten duen Treponema pallidum bakterioaren eta Hego Amerikan yaws gaixotasuna eragiten duen …
Abere klonatuen haragia eta esnea seguruak dira
Duela urtebete, FDAk, elikagaiak eta sendagaiak onartzeaz arduratzen den Estatu Batuetako erakundeak, abere klonatuen haragia eta esnea jateko seguruak zirela …
Hubble teleskopioa hobetzeko misioa
Hubble teleskopioa helburu duen bosgarren eta azken misioa prestatzen ari da NASA. Hain zuzen, aurtengo udan, zazpi astronauta bidali nahi …
Bihotz-taupadak laborategian
Minnesotako Unibertsitatean, transplanteetarako bihotzak sortzeko metodo berri bat garatu dute. Zelula ametatik abiatuta organo berriak nola sortu ikertzen ari direnen …
Mendiak altxarazten dituen ibaia
Ibaiek higadura eragiten dute, eta higadurak mendiak higatzen ditu. Tibet mendietako Yarlung Tsangpo ibaiaren higadura, aldiz, kontrakoa eragiten ari da, …
Neanderthalen geneak eta hitz egiteko gaitasuna
Hitz egiten al zuten neanderthalek? Ezin baiezko biribilik eman, ezta ezezkorik ere. Baina eztabaida horretarako argudio berri bat izan daiteke …
Material beltzena
New Yorkeko Rensselaer Institutuko ikertzaileek karbonozko nanohodiak gehitu dizkiote material bati, erabat beltza bilakatzeko. Nanohodiei esker, materialak uhin-luzera guztietako argia …
Ale-egiturako materialak mikrograbitatean
Nafarroako Unibertsitateko Fisika departamentuko zientzialariak Europako Espazio Agentziak (ESA) bultzatutako proiektu batean ari dira lanean. Proiektu horren helburua da mikrograbitatean …
Elhuyarren berriak
Elhuyar Oinarrizko Hiztegia, bigarren argitalpena kalean
Elhuyar Oinarrizko Hiztegia -ren bigarren argitalpena kalean dago jada, eta Elhuyar Hiztegia -ren on line bertsioa ere kontsultagai. Hala, Elhuyar …
Jakintza hedatuz
Ornoetako lesioak sendatzeko zementu berriak
Metil polimetakrilatoan (PMMA) oinarritutako hezur-zementu akrilikoak askotan erabili dira aldaka-inplanteetan, protesia bera hezurrean ongi txertatzeko. Teknika berriagoetan, berriz, --bertebroplastian, esaterako-- …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
