2252006(e)ko azaroa
Erreportajeak
Zelularen muina eta espazio zabala, Nobel sarietan
Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia
Rementeria Argote, Nagore - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa
Dagoeneko jakina da nori emango dizkieten Nobel sariak. Sari-banaketa, beti bezala, abenduaren 10ean izango da, baina urriaren lehen egunetan jakinarazi …
Animalia-ereduak
Medikuntza-ikerketan, animalia-ereduak erabiltzen dira, beste hainbat metodo eta teknikarekin batera. Animalia-eredu horien artean, batzuk klasiko bihurtu dira, asko erabiltzen direlako, …
Estalki jangarriak, etorkizuneko bilgarri
Azken urteotan, gero eta elikagai osasuntsuago eta ekologikoagoak eskatzen dituzte kontsumitzaileek. Horren harira, ikertzaileek bilgarri-sistema berriak garatzen dihardute, elikagaien balio-bizitza …
Bizitza luzatzeko errezeta?
Aubrey de Grey zientzialariak behin baino gehiagotan adierazi du gizakion bizitza 1.000 urte arte luzatzeko errezeta lortu duela: entzima bakteriano …
Zientzia eta teknologia plazara!
Mahomaren eta mendiaren arteko kontu haren antza du. Azaroan, Zientziaren Astearen baitan, hitzaldiak, erakusketak, ikuskizunak, jardunaldi irekiak, tailerrak, lehiaketak... izaten …
Analogikoa eta digitala
Sistema analogikoak eta digitalak. Ez dira lehenaldia eta etorkizuna. Bi sistemak erabiltzen dira gaur egun, askotan biak batera erabili ere. …
Basoek lurzorua babesten dute; basogintzak, ez beti
Jakina da zuhaitzak onak direla lurzorua babesteko. Hala ere, basogintzan erabiltzen diren zenbait metodok kontrako eragina izan dezake lurzoruan eta …
Bizkaiko ibaien ekologia hobetzeko neurriak
Bizkaiko Foru Aldundiak sei jarduera-eremu finkatu ditu uren politikari dagokionez. Horietako bat da, hain zuzen ere, ur kontinentalen kalitate ekologikoa …
Elkarrizketak
Maria Jose Iriarte: "Polen fosilaren datuak ondo interpretatuz gero, emaitza harrigarriak ateratzen dira"
Polena, nolabait, landareen esperma da, zelula sexual arra. Eta, ugaltzeko, zelula sexual emearekin elkartu behar du. Landareek ez dute kopulatzen, …
Energia, luze eztabaidatzeko gaia
Energia hain gai zabala eta sakona izanik, ez da erraza bi aditu aukeratzea horretaz aritzeko. Hala eta guztiz ere, gure …
Albisteak
Galaxien elkartze emankorra
Hau da Antena galaxien irudi garbiena. Hubble teleskopioaren bidez lortu dute, eta garbi erakusten du bi galaxiak elkartzean milaka milioi …
Naturaren diseinuak mikrotubuluetan idatzita
Brown Unibertsitateko ikertzaile-talde batek zelulak ikertu ditu, bizidunen formak eta marrazkiak nola sortzen diren argitu nahian, eta soluzioaren zantzu bat …
Beste itzulinguru bat zelula amen ikerketan
In vitro ernaldutako obuluen erdiak baino gehiago ez dira blastozisto egoeraraino garatzen, zatitzeari uzten diote, eta ez dute aurrera egiten. …
Poloaren dantza
Lurraren poloa ez dago geldirik. Polo magnetikoaren kasuan, ideia hitzetik hortzera dabil, baina polo geografikoa ere aldatu da tokiz denborarekin. …
Hostoaren barrura sartzeko giltza du bakterioak
Hostoak estoma izeneko poro batzuk ditu gasen trukea egiteko. Eta estoma horiek hostoaren barrura sartzeko ate gisa erabiltzen saiatzen dira …
DuPont saria, Ángel Rubio zientzialariarentzat
Ángel Rubio Secades zientzialari asturiarrak jaso du Zientziaren XVI. DuPont saria. EHUko Kimika Fakultateko Materialen Fisikako katedraduna eta CSIC-EHU zentro …
Xibarta baleari jarraika
Lehenengo aldiz, xibarta balearen nondik norakoari jarraitu diote GPS bidez. Ez da lan erraza izan, benetan zaila baita halako jarraipenak …
Oxigeno solidoa, berezi-berezia
Naturan ez dago oxigeno solidorik. Giro-presioan gasa da, baina laborategian, presioa erabilita, beste fase batzuk ere lortzen dira: presio handian …
Harrituta exoplaneta aurkitu berri batekin
Jupiter halako bi baino handiagoa den planeta bat aurkitu dute, Lurretik 450 argi-urtera. Orain arte aurkitu duten exoplanetarik handiena da. …
Austrolopithecus gaztea
Afar izeneko eskualdea, Etiopian, sekulako pagotxa da paleoantropologoentzat. Han aurkitu zuten, 1974an, Australophitecus baten fosilik ospetsuena, Lucy ezizenez ezagutzen den …
Erlatibitateak aurrera egiten du
Erlatibitatearen Teoria Orokorrak ez du oraindik hutsik egin zientzialarien esperimentuetan. Azkenekoa, gainera, aurreko guztiak baino zehatzagoa izan da, eta, aurrekoek …
Enbor tropikalen arima
Moztu ezazu zuhaitz baten enborra zeharka, eta ikusiko duzu eraztun-itxurako marrazkiak dituela. Zuhaitza bizi izan den urte bakoitzeko bat. Beraz, …
Iceberg handiena olatuek jan zuten
B-15A iceberga ezaguna da nahiko bizitza gorabeheratsua izan zuelako. 2005eko martxoan jaio zen: haren amak, B-15, Antarktikako Drigalski izotz-muturra jo …
Itsasgarria oinetan
Tarantulek oinetan zeta itsasgarri bat jariatzen dutela aurkitu dute Max Planck Institutuko ikertzaile batzuek. Aurkikuntza kasualitatez egin zuten: Costa Ricako …
Gernu-inkontinentziari aurre egiteko teknika bat
Nafarroako Unibertsitate Klinikan, gernu-inkontinentzia tratatzeko entsegu kliniko bat egingo dute, gernubide barrenean mioblastoak injektatuz. Entsegua gernu-inkontinentzia duten 15 emakumerekin ...
Plutonen ondoren, Eris
Eris izena eman dio IAU Nazioarteko Astronomia Elkarteak orain arte 2003 UB 313 izenez ezagutzen zen planeta nanoari. 2005eko urtarrilean …
Darwin on line
Darwinen lan guztiak sarean jarri dituzte http://darwin-online.org.uk/ helbidean, doan, edonork ikusteko moduan. Argitaratuta zeuden lanez gain, orain arte erakutsi ez …
Ur-tanta txikiena detektatzeko
Ur-tanta ñimiñoenak ere kalte handiak egin ditzake erregaietan, disolbatzaile organikoetan edo lubrifikatzaileetan badago. Horregatik, garrantzitsua da gai horietan ura detektatzen …
Metanozko burbuila izoztuak
Siberian, iparraldeko lakuetan, izotzetan idatzita gelditzen dira naturaren historia-puskak. Irudian ikusten diren burbuila izoztuak horren adibide dira. Metanozko burbuilak dira, …
Airbusa turbulentziaren erdian
Airbusen A380 hegazkin komertzial handiena izateko asmoz jaio zen, Boeing 747a (ordura arteko handiena) gainditzeko asmoz. Salgai jarri aurretik hainbat …
Loreen itxura, estetikatik haratago
Lore ezberdin asko daude, forma askotakoak, baina, simetriari dagokionez, bi mota besterik ez dago: erradialak eta aldebikoak. Lore erradialen diseinua …
Diklofenakoaren arazoak
Diklofenakoa hanturaren kontrako ohiko botika da; besteak beste, Voltaren izen komertzialarekin merkaturatzen da. Hamarkada askotan erabili izan da, baina, orain, …
Parasitoen beldur, kilkerra isildu
Hawaiiko Kauai uhartean Teleogryllus oceanicus espezieko kilker gehienak isilak dira orain (hamarretik bederatzi). Kilker isilek abantaila handi bat dute: Ormia …
Zientzumena, zentzumen birtualak ikusgai
Zientzia-fikziozko istorioetako protagonistek zentzumen artifizialak izaten dituzte askotan. Horiei esker, inguruari buruzko informazio zabala jasotzen dute, pertsona arruntok jaso dezakeguna …
Errekor galaktikoa
Urruneneko galaxiaren bila dabiltzan astronomoek errekorra egin berri dute. Hain zuzen, unibertsoa sortu eta 750 milioi urte geroago igorri zuen …
Gripe-birusen aurkari berria
Wisconsin-Madison Unibertsitateko ikertzaileek gripea eragiten duten influenza birusetatik babesten duen peptido bat aurkitu dute. Peptidoak zeluletara sartzea eragozten dio birusari; …
Alkoholaren eragina tenperaturaren araberakoa da
Alkoholarekiko tolerantzia eta tenperatura erlazionatuta daude: bero egiten duenean, alkoholaren eragina areagotu egiten da. Zergatik, baina? Galdera horri erantzuten saiatu …
Elhuyarren berriak
Elhuyar Hiztegiaren argitalpen eguneratua eta osatua
Hamar urte igaro dira Elhuyarrek Euskara-Gaztelania/Castellano-Vasco Hiztegi -aren lehen edizioa argitaratu zuenetik. Lehen urrats handi haren ondoren, Elhuyarrek beste batzuk …
Zientziaren efemeridea
Surtsey, uharte gazte higatua
1963ko azaroan, Islandiaren hego-ekialdeko ur hotzetan, erupzio izugarri bat gertatu zen. Hainbat egunez, itsas hondoan 130 metroko sakoneran irekitako pitzaduretatik, …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
