1832003(e)ko urtarrila

Erreportajeak

Poluzio-jaleak

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

1989an, Exxon Valdez petrolio-ontziak istripua izan zuen Alaskan. 40 milioi litro petrolio isuri ziren itsasora, 1.600 km kosta poluitu ziren …

Bista ederra espaziotik?

Carton Virto, Eider - Elhuyar Zientzia

Nazioarteko Espazio Estazioa toki paregabea da Lurrari begiratzeko. Hamazazpi leiho daude, horietako bederatzi Lurrari begira, eta ez, kasualitatez. Astronautek, kamera …

Felix Goñi, mintzekin maitemindutako gizona

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

2002ko Ikerkuntza Saria Felix Goñik irabazi du. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza Sailak ikerkuntza-alorrean ematen duen sariaren irabazlea nor den, orain arteko …

Barrura begira

Kortabarria Olabarria, Beñardo - Elhuyar Zientzia

Gaixoak sendatzeko diagnostiko azkarrak eta zehatzak egitea ezinbestekoa da. Galderak egiten jakiteak, sintometan arreta jartzeak, miaketak ondo egiteak eta begi …

Itsasoa gorriz tindatzen denean...

Orobengoa, Olatz - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Marea beltza ez da itsasoa kaltetzen duen koloredun marea bakarra. Marea gorria ere kaltegarria da itsasoko biziarentzat, nahiz eta fenomeno …

Zientzia eta teknikarako euskara zuzena

Mendiburu, Joana - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Zientzia eta Teknikarako Euskara. Zenbait hizkuntza-baliabide liburu mardula azaroaren hasieran kaleratu zuten Martxel Ensunza, Jose Ramon Etxebarria eta Jazinto Iturbek, …

Sukarra: kezkatzeko arrazoirik ba ote?

Agirre, Jabier - Medikua eta OEEko kidea

Sukarrak adierazten digu gure gorputzean zerbaitek ez duela behar bezala funtzionatzen: normalean birus edo bakterio bat dagoen seinale da. Sukarra …

Koloideak: zer, non eta zertarako

Aranberri, Ibon - Kimikan doktorea

Oso partikula txikiak dira koloideak, 10 -9 -10 -6 m bitartekoak; hau da, odolean dauden hemoglobina-molekulak bezain txikiak edo esnea …

Hego Polo magnetikoan!

Roa Zubia, Guillermo - Elhuyar Zientzia

1909ko urtarrilaren 15ean, hiru lagun iritsi ziren Hego Polo magnetikora. Ernest Shackleton esploratzaileak zuzentzen zuen espedizio britainiar haren helburu nagusia …

Tabelt PCa ordenagailu eramangarrien ordezkari

Mendiburu, Joana - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Mugikortasunaren zerbitzura, Microsoft-ek apunteak hartzeko liburuxka baten antza duen Tablet PCa merkaturatu du. Tablet PCaren elementurik erakargarriena teklatua ordezkatzen duen …

Nerabezaroko elikadura

Lorenzo, Arantza -
Uranga, Ane Miren -

Nerabezaroa garapen fisiko, kognitibo eta sozialaren aroa da. Haurtzaroko haziera fisiko uniformearen ondoren, haziera hori erabat azkartzen da eta hori …

Elkarrizketak

Andrew Benson: "Fotosintesiaren kimika eta egitura magikoak dira"

Orobengoa, Olatz - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Andrew Benson biokimikari estatubatuarrak argitu zuen Calvinekin batera fotosintesiaren gako garrantzitsuenetako bat. Bien artean landareetan karbonoa nola finkatzen den aurkitu …

Albisteak

Txakurrak, Paleolitotik gizakiaren lagun

Elhuyar Zientzia -

Dirudienez, gizakiak Asia ekialdetik Amerikara migratu zuenean jadanik berekin zeraman txakurra.

Haizearen bihurrikeriak eklipse-garaian

Elhuyar Zientzia -

Eklipseak iraun bitartean haizearen jokabidea aldatu egiten dela ikusi dute ikertzaileek.

Zergatik zahartzen gara?

Elhuyar Zientzia -

Zahartzeko prozesua ulertzen lagunduko duen lan bat aurkeztu dute Standford Unibertsitateko ikertzaile batzuek.

Laguntza genetikoa arrainak bereizteko

Elhuyar Zientzia -

AZTI Fundazioak kontserban erositako atuna benetan atuna dela egiaztatzeko teknika genetiko bat garatu du.

Erretxinazko memoria

Elhuyar Zientzia -

Informazioa hiru dimentsiotan gordeko duten euskarri informatikoak egiteko, epoxi erretxina proposatu dute Bostongo Unibertsitateko ikertzaile batzuek.

Prostatako minbiziaren iragarlea

Elhuyar Zientzia -

Michigan Unibertsitateko mediku-eskolan, dianosi hobea eskainiko duen molekula bat aurkitu dute.

Jupiterren ilargi porotsua

Elhuyar Zientzia -

Jupiterretik gertu dagoen ilargietako bat, Amaltea, ez da trinkoa, izoztutako arroken aglomerazio arina baizik.

Ume jaioberriak, odol-emaile

Elhuyar Zientzia -

Ghanako Komfo ospitalean, ume jaioberrien zilbor-hestea transfusioetan erabiltzeko odol-iturri egokia dela ikusi dute hango ikertzaileek.

Eguzkiaren energia esnea hozteko

Elhuyar Zientzia -

Esnea hozteko prototipo berri bat garatu dute Nafarroako Unibertsitate Publikoaren eta Tarre enpresaren artean.

Laborategi barruko eremu magnetikorik handiena

Elhuyar Zientzia -

400 megagausseko indukzioa duen eremu magnetikoa eragitea lortu dute Ingalaterrako Rutherford Appleton laborategiko kimikariek.

Arkeologoek badute zeresana hondakin erradioaktiboei buruz

Elhuyar Zientzia -

Iraken, duela lau mila urte baino gehiagoko beirazko tresnak aurkitu dituzte lurpean.

55.000 urteko proteina sekuentziatuta

Elhuyar Zientzia -

Alaskan eta Siberian hartutako bisonteen hezurretatik osteokaltzina proteina hartu eta proteina horren aminoazido-sekuentzia zein den jakin dute.

Gas-ihesen detektagailua

Elhuyar Zientzia -

CEIT zentro Teknologikoa garatzen ari den mikrosentsore berriei esker, hemendik aurrera etxeetako gas-ihesak detektatu ahal izango dira.

Izotza Marteko hego-poloan

Elhuyar Zientzia -

Marteko hego poloan izoztutako ur gehiago detektatu duela iragarri du NASAk.

Mikroskopio akustikoa

Elhuyar Zientzia -

Ehunak bizirik aztertzea ahalbidetzen duen mirkroskopio bat aurkeztu dute, eta gorputz-barruko ehunak aztertzeko ere balio du.

Espaziotik sortutako lurrikarak

Elhuyar Zientzia -

1990-93 artean gertatutako mugimendu sismikoak ikertzen aritu ondoren, horietako bi oso materia bereziak sortu zituela iradoki dute Estatu Batuetako ikertzaileek.

Pi zenbakia errekorrak hausten

Elhuyar Zientzia -

Pi zenbakia lehen baino zehaztasun handiagoz kalkulatzea lortu dute, zenbakiaren hamartar-kopurua 6 aldiz handituz.

Quebec-eko meteoritoaren aztarnak Ingalaterran

Elhuyar Zientzia -

Duela 214 milioi urte meteorito batek Quebec jo zuen, eta 100 kilometroko diametrodun kraterra ireki zuen lurrean.

El Niñok eguna luzatzen laguntzen du

Elhuyar Zientzia -

Ikerketa baten arabera, Pazifikoaren ur-bolumenean El Niñok eragiten dituen aldaketek eguna luzatzen lagutzen dutela ikusi dute zientzialariek.

Deshidratazioaren ondorioz gertatzen dira lurrikarak

Elhuyar Zientzia -

Ura arrokaren kanpoaldeko poroetan pilatzen da, eta, azkenean, urak arroka hausten du. Beraz, arrokak deshidratatu eta hausten direnean gertatzen da …

Biodegradagarritasun eske

Elhuyar Zientzia -

Plastiko biodegradagarrien alorrean ikerketa asko egiten da eta azken berrikuntza Indiatik etorri da. Degradazio-prozesua abiaraztea lortu dute Indiako ikertzaileek.

Dinosauro baten azken otordua aztertzen

Elhuyar Zientzia -

Zientzialariek, dinosauroaren azken otordua zein izan zen aztertu dute, eta belarjaleak omen ziren.

Eguzkitik gertuen dagoen izarra neurtu dute astronomoek

Elhuyar Zientzia -

Eguzkitik gertuen dagoen izarra Proxima Centauri da, 4,2 argi-urtera dago, eta oso izar txikia da; Eguzkia baino zazpi aldiz txikiagoa.

Baztangaren aurka txertatzea proposatu du Etxe Zuriak

Elhuyar Zientzia -

1980an, Baztanga desgertutzat jo zen mundu osoan. Baina, gaixotasuna berriz agertuz gero txertoak egiteko lehengaia izatearren, AEBek eta Errusiak laginak …

Jantokietara eramateko gluten detektagailua

Elhuyar Zientzia -

Europako zortzi erakundek zeliakoei bizitza erraztuko dien proiektu bat jarri dute martxan.

Espaziorako diru gutxi Errusian

Elhuyar Zientzia -

Errusian espazioko ikerketarako aurrekontua oso txikia da. Hori esan du, behintzat, Iuri Koptev Errusiako Aeroespazio Agentziaren zuzendariak.

Kanadak Kiotoko Protokoloa berretsi du

Elhuyar Zientzia -

Hilabeteetan eztabaidan aritu ondoren, Kanadak Kiotoko Protokoloa berretsi du.

Odol-plasma garbia

Elhuyar Zientzia -

Gobernuak 50 milioi libera gastatu ditu transfusioetarako odol-plama garbia erosten.

2002ko hamar aurrerapen zientifiko garrantzitsuenak

Elhuyar Zientzia -

Science zientzia-aldizkariak amaitutako urtean garrantzi gehien izan duten hamar ikerketekin edo aurkikuntzekin zerrenda bat osatu du.

Estrategia berria birus informatikoen aurka

Elhuyar Zientzia -

Ordenadoreak konektatuta daudenetik, birusek hedatzeko erabiltzen duten biderik zuzenena eta eraginkorrena posta elektronikoa da. Asmoa birusaren hedapena mantsotzeko sistema bat …

Jakintza hedatuz

Kaixo, zelula fotovoltaikoen sailkatzailea

Andonegi Beristain, Garazi - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

Egun, energia berriztagarriak denen ahotan daude. Horien artean, eguzki-energia ere oso garrantzitsua da. Eguzki-panelak zelula fotovoltaikoz osatuta daude. Zelula fotovoltaiko …

Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila