3282017(e)ko abendua

Erreportajeak

Gorputza ere bagara

“Pentsatzen dut; beraz, banaiz”, esan zuen Descartesek. Eta zabalduta dago pentsatu buruarekin pentsatzen dugula. Hortik dator gure izatea garunaren baitan …

Tinto ibaia, beste mundu bat

Tinto ibaiak eta haren inguruak beste mundu bat dirudite. Ezohikoak dira hango koloreak eta paisaiak, berezia du geologia, eta muturrekoak …

Elkarrizketak

“GIBaren tratamendua hartzen duten pertsonek ez dute birusa kutsatzen”

Oso argi hitz egiten du Eva Povedak hiesaz eta GIB birusaz. Estigma sozialak oraindik zauri handiak sortzen dituela dio. Tratamendu …

Analisiak

Klima-aldaketa

Klima-aldaketaren auzia ekarri dugu gurera. Zer dugu hausnartzeko gai honen inguruan? Bi ikuspegi, bi iritzi. Bata, mediku batena, eta bestea, …

Mundu digitala

Blockchain: transakzioen biltegiratze banatu, fidagarri eta manipulaezina

Blockchain edo bloke-kateen teknologia bitcoinarekin batera egin zen ezagun, kriptotxanpon entzutetsuak erabiltzen zuen transakzioen biltegiratze-sistema baita. Entitate ziurtatzaile zentralik gabeko …

Lekukoak

“Teknologia-kontsumitzaile hutsa izateari utzi eta jakintza ere izatea nahiko nuke”

Txelo Ruiz Vazquez (1959, Irun) Euskal Herriko Unibertsitateko irakaslea da Informatika Fakultatean, Konputagailuen Arkitektura eta Teknologia sailean. EHUko Informatika Fakultateko …

Istorioak

Altamira. Hain zahar, hain eder

Haitzuloan sartu ziren aita-alabak. Zortzi urte zituen Mariak, eta pozarren zihoan aitari historiaurreko aztarnak bilatzen laguntzera. Aurreko urtean, aita txundituta …

Ekinean

"Asko gozatzen dut gauzen logika ulertzen"

Ainhoa Iñiguez Goizuetak onartzen du Matematikak ospe txarra duela: zaila, astuna, aspergarria… Beretzat, ordea, erraza eta entretenigarria izan da beti: …

Atarikoa

Txikitasunean handi

Eskuetan daukazu Elhuyar aldizkari berria, lehengoa baino txikiagoa eta zainduagoa. Zuoi, harpidedunoi, eta, bereziki, iritziak eta proposamenak helarazten diguzuenoi, zor …

Gai librean

Ba al dugu immunitate-sistema hackeatzerik?

Immunitate-sistemak organismo arrotzen erasoetatik babesten gaitu, baina, desorekatuz gero, gure etsai ere bihur daiteke, eta gaixotasunak eragin; minbizia, esaterako. Azken …

Darwin ez zen Siberian izan

Ezaguna da Malthus-en tesi ekonomikoak Charles Darwin eta Alfred Russel Wallacengan izan zuen eragina. Hemeretzigarren mendeko Ingalaterra industrializatu eta gainpopulatuan …

Oiloen arteko erasoa, jarrera-arazoa

Urteetan zehar pentsatu izan da oiloek (Gallus gallus domesticus) beste oiloekin era agresiboan jokatzeko arrazoi nagusia beren arteko …

Albisteak

Leuzemia baten aurkako gene-terapia bat merkaturatzeko baimena eman dute Estatu Batuetan

Lehen aldiz, gene-terapia bat merkaturatzeko baimena eman du Estatu Batuetako Elikagaien eta Sendagaien Sailak (FDA). Novartis farmazia-konpainiak merkaturatuko du, …

Zika birusak emakume haurdunen immunologia-sistema ahultzen duela frogatu dute

Zika birusak emakume haurdunen immunologia-sistema ahultzen duela frogatu dute Keck Medikuntza Fakultateko ikertzaileek (USC). Ahultze horren ondorioz, birusak ez du …

Antares izarraren azala eta atmosfera, iruditan

Eguzkia ez den izar baten irudirik onena lortu dute, ESO behatokiko VLT teleskopioaren interferometroa erabilita (VLTI). Antares da izar hori, …

Giza ekolokazioaren ezaugarri akustikoen eredu matematikoa egin dute

Saguzarrek eta itsas ugaztun batzuek bezala, gizakiek ere ekolokazioa balia dezakete, inguruneari buruzko informazio espaziala jasotzeko. Durham Unibertsitateko ikertzaileek (Britainia …

Erle langile ala erregina bilakatzea, landareen mikroRNAren esku

Jakina da erleen elikadura gako dela haien bereizketan: langileek eta erlamandoek eztia eta polena jaten dute; erreginek edo erlamek, berriz, …

Klima-aldaketak bizkarroiei gogor eragingo diela ohartarazi dute

Bizkarroiek ospe txarra duten arren, haien dibertsitatea ekosistemen osasunarekin lotuta dago. Hala eta guztiz ere, klima-aldaketak bizidunetan izango dituen ondorioak …

Walabiaren esneak karenaren funtzioa duela frogatu dute

Taxonomistek bereizita sailkatu ohi dituzte ugaztun karendunak (edo plazentarioak) eta martsupialioak. Izan ere, kanguruen, walabien eta beste martsupialioen fetua ez …

Kimioterapiaren eraginkortasuna apaltzen duen proteina bat identifikatu dute

Kimioterapiak zelulen DNAn sortzen dituen hausturak konpontzen dituen proteina bat identifikatu du nazioarteko ikertzaile-talde batek.

Kimioterapia minbizi-zelulen DNA puskatzean datza …

Kimikako Nobel Saria biomolekulen egitura aztertzeko kriomikroskopia elektronikoa garatu zutenei

Nobel Fundazioak JacquesDubochet, Joachim Frank eta Richard Henderson zientzialariak saritu ditu 2017an, biomolekulen egitura aztertzeko kriomikroskopia elektronikoa garatzeko …

Tximeleten hegoetako marrazkien oinarri genetikoa argitu dute

Tximeleten hegoetan marrazki erakargarri bezain konplexuak azaltzen direnez, haiek sortzeko gene-sorta handi baten inplikazioa espero zuten zientzialariek, elkarlanean halako ereduak …

Zartadura gehiagorik ez 3D inpresio metalikoan

Metalekin 3D inpresioa egiteak benetako iraultza ekarriko luke industrian, diseinu metalikorako aukerak ikaragarri handituko bailirateke. Praktikan, ordea, oso gutxi dira …

Elektroien igorpena kronometratzea lortu dute

DIPCko eta EHUko fisikariek, Alemaniako zenbait unibertsitatetako zientzialariekin batera, ikertu dute zer gertatzen den efektu fotoelektrikoan lehen attosegundoetan. Elektroien igorpena …

Neandertalen garuna gizaki modernoena baino motelago hazten zen

Asturiaseko El Sidrón kobazuloan aurkitutako haur neandertal baten eskeletuak datu baliagarriak eman ditu hobeto ezagutzeko nola garatzen zen neandertalen garuna. …

Zergatik hilobiratzen ziren pertsona batzuk trikuharrietan eta beste batzuk kobazuloetan?

Neolito garaiko hilobiratze-ohiturak hobeto ezagutzeko ikerketa egin dute EHUko eta Oxfordeko Unibertsitateko ikertzaileek Arabar Errioxako hainbat txokotan. Izan ere, oraindik …

Pandak ez daude arriskuz kanpo oraindik

Panden populazioak gora egin duen arren, haien habitataren egoera okerrera doa, ikerketa berri baten arabera. 2016an arriskuan dauden espezieen …

Medikuntzako Nobela, erritmo zirkadianoaren mekanismo molekularra argitu dutenei

Jeffrey C. Hall,  Michael Rosbash eta Michael W. Young ikertzaileek jasoko dute  Fisiologia edo Medikuntzako Nobel saria. Hala erabaki …

Fisikako Nobel Saria, grabitazio-uhinei behatzea posible egin dutenentzat

Nobel Fundazioak iragarri duenez, Rainer Weiss, Barry C. Barish, eta Kip S. Thorne ikertzaileek jasoko dute 2017ko Fisikako …