2952013(e)ko martxoa

Gai nagusia

Fantasiazko eraikinen matematika

Altuena eta ikusgarriena; askotan bilatu da hori eraikin garrantzitsuenetan, eta oraindik ere horixe bilatzen da. Batzuetan eraikina zeruraino iristea nahi dute arkitektoek, beste batzuetan munduko ederrena eta deigarriena izatea, eta beste batzuetan bi gauzak aldi berean. Fantasia eraikitzea da kontua. Baina nola sortu fantasia bat, lurrera eror ez dadin? Bada, arkitektoen trikimailuen artean, matematika dago.

Erreportajeak

Garoña: hasi da atzerako kontaketa

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Urtea hasi denetik, Garoñako zentral nuklearra geldirik dago. Berez aurtengo uztailera arte jarduteko baimena zuen, 2019ra arte luzatzeko aukerarekin, ez …

Analisiak

Txertatu behar al ditugu gure haurrak?

Zubia, Felix - Medikua

Txertoak eta txertaketa-prozesuak medikuntzaren historian izan diren aurkikuntzarik garrantzitsuenetakoak diren arren, gero eta gehiago dira txertaketen aurka hitz egiten dutenak …

Mundu digitala

Web-corpusen Ataria: Elhuyar I+Gk egindako euskarazko webeko testuen biltegi erraldoia

Leturia Azkarate, Igor - Informatikaria eta ikertzailea

Elhuyar Fundazioko hizkuntza-teknologien I+G taldekook Web-corpusen Ataria jarri dugu on line. Bertan hiru baliabide jarri ditugu eskura: euskarazko corpus bat, …

Istorioak

Constantin Fahlberg-en aurkikuntza gozoa

Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia

Egun osoa laborategian sartuta zeraman, buru-belarri lanean. Airean pasa ziren orduak, eta oso berandu arte ez zen konturatu afaldu gabe …

Atarikoa

Garoña, datorrena

Carton Virto, Eider - Elhuyar Zientzia

Garoña ikur bat izan da. Ikur bat Espainiako industria nuklearrarentzat --Espainian egin zen bigarren zentrala da, eta Europa mendebaldeko handiena …

Umore grafikoa

Gai librean

Animalia kontserbadoreak, animalia aurrerakoiak

Iglesias Carrasco, Maider - Aranzadi Zientzia Elkarteko Herpetologia Sailako biologoa
Cabido Quintas, Carlos - Aranzadi Zientzia Elkarteko Herpetologia Sailako biologoa

Urte gutxi dira animalien pertsonalitateak ikuspuntu ebolutibo batetik aztertzen direla. Gizakia animaliatasunetik harago azterturiko espeziea izan da betidanik, Darwinek eboluzioaren …

Liburutegia

Katedral gotikoaren jaiotza

Roa Zubia, Guillermo - Elhuyar Zientzia

Parisko St. Denis basilika eta Chartresko katedrala eraikin gotikorik eredugarrienak dira. Pariskoan sortu zen estiloa, eta Chartresen jo zuen goia. …

Albisteak

Shakespeareren sonetoak DNAn kodetuta

Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia

DNA sintetikoa memoria gisa erabili dute ikertzaile britainiarrek, testuak, irudiak eta audioak gordetzeko. Zehazki, Shakespeareren 154 sonetoak, Martin Luther King-en …

Karbohidratoak digeritzeko eta sozializatzeko geneek egiten dute zakurra zakur

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Nature aldizkarian argitaratutako ikerketa baten arabera, karbohidratoak digeritzeko gaitasuna ematen duten geneak funtsezkoak izan ziren zakurrak etxekotzean. Horrez gain, garunaren …

Bakterioak goiko atmosferan!

Roa Zubia, Guillermo - Elhuyar Zientzia

Urakanak ikertzeko, NASAko zientzialariek airearen laginak hartzen dituzte, hegazkinak erabilita, eta 2010ean jasotako laginetan ezusteko bat aurkitu zuten. Bakterio asko …

Garunarentzat, izua eta beldurra ez dira gauza bera

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Iowa Unibertsitateko ikertzaileek erakutsi dutenez, garuneko amigdalak ez du agintzen beldur-mota guztien aurreko erantzuna. Izan ere, frogatu dute amigdala atrofiatuta …

Disolbatutako urrearekin nanopipitak sortuz bizi da bakterio bat

Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia

Bakterio-espezie batek urrezko pipitak sortzen ditu, urrea disolbatuta dagoen ingurunean bizi ahal izateko. Konposatu bat jariatuz, disolbatutako urrea solido egiten …

Alkoholismoarekin loturiko aldaera genetikoen intzidentzia aztertu dute EHUn

Carton Virto, Eider - Elhuyar Zientzia

Alkoholismoarekin loturiko aldaera genetikoak Euskal Herriko eta Espainiako biztanlerian zer maiztasunekin agertzen diren aztertu dute EHUko ikertzaileek, eta alkoholaren kontsumo …

Penizilinak bultzatu zuen sexu-iraultza, ez pilula antisorgailuak

Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

Askotan jo izan da pilula antisorgailua Estatu Batuetan 1960ko hamarkadan gertatu zen sexu-iraultzaren eragile nagusitzat. Orain, ordea, Emory Unibertsitateko ekonomialari …

Parkinsonaren euskal mutazioa sakon ikertu du Javier Ruiz medikuak

Roa Zubia, Guillermo - Elhuyar Zientzia

Javier Ruiz medikuaren doktore-tesiaren aztergaia R1441G mutazioa izan da, Parkinsonarekin zerikusia duena. EHUko lantalde batek aurkitu zuen 2004an, eta ohartu …

Bizia aurkitu dute Antartikako izotz azpiko laku batean

Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia

Antartikan, zortziehun metroko izotz geruzaren azpian dagoen Whillans lakuan bizia aurkitu dute ikertzaile estatubatuarrek. Urtarrilaren 28an iritsi ziren izotz …

Rachel Wood Oxford Unibertsitateko ikertzailea

“Irekiak izan behar dugu Iberiako hegoaldeko neandertalak aztertzean”

Roa Zubia, Guillermo - Elhuyar Zientzia

Baliteke Iberiar penintsulako neandertalen fosilak gaizki datatuta egotea. Oxfordeko Unibertsitateko adituek, ultrairagazitako karbono-14 bidezko datazioa erabilita, ondorioztatu dute Iberiako hegoaldeko …

Alfred Wallaceren gutunak on line jarri dituzte

Elhuyar Zientzia -

Londresko Historia Naturalaren Museoak Interneten jarri ditu eskuragarri Alfred Wallaceren gutunak, Wallace Letters Online izeneko webgunean. Wallacek bidali eta jasotako …

DNAtxip bat garatu dute arreta falta eta hiperaktibitatearen nahastea diagnostikatzeko

Elhuyar Zientzia -

Arreta falta eta hiperaktibitateagatiko nahastearen (TDAH) diagnostikoa hobetzen lagundu dezakeen DNAtxip bat garatu du EHUko Araitz Molano biokimikariak, bere doktore-tesian. …

H5N1 auzia: Borondatezko luzamendua bertan behera utzi dute ikertzaileek

Elhuyar Zientzia -

H5N1 birusaren aldaera batzuekin ez ikertzeko duela urtebete hartu zuten erabakia bertan behera utzi dutela iragarri zuten joan den urtarrilaren …

Babesleak
Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza eta Turismo Saila