2492009(e)ko urtarrila
Erreportajeak
Biomimetika, natura maisu
Imajinatu 3.800 milioi urteko etengabeko hobekuntzaren poderioz garatutako diseinuak dituzula eskuragai, arkitekturan, ingeniaritzan, edo beste hainbat alorretan aplikatzeko. Orain, utzi …
Astrozitoak buruan
Garunean ez daude neuronak bakarrik. Hain zuzen ere, zientzialariek ulertu dute neuronak ikertze hutsak ez duela argituko nola funtzionatzen duen …
AnHitz, zientzia-aditu birtuala
Hizketaren teknologiak etengabe ari dira garatzen informatikaren arloan. Interaktibitatea ere puri-purian dago, eta baliteke etorkizunean ordenagailuen mundu birtualekin dugun harremana …
Espazioaren oroigarriak
Espazioaren zati txiki bat garenez gero, espazioko gainerako gorputzekin elkarrekintzan gaude, halabeharrez. Lurreko egitura batzuek gogorarazten digute elkarrekintza horiek gertatu, …
Txango bat karbonozko lautadan barrena
Grafitoaren atomoak planotan antolatuta daude. Aspalditik dakite hori zientzialariek. Eta aspaldian pentsatu zuten atomoen plano horiek banaka hartuta material berri …
Bakterioek ere badute eskeletoa
Denbora luzez ezin buruturik ibili izan dira biologoak, bakterioak nola bizi zitezkeen inolako barne-egitura egonkorrik gabe. Eskeletorik edo antzekorik gabe, …
Olioa, kontainer berdeetara
Olioaren kontsumo osoaren % 70 etxean egiten da. Eta egunero etxeko sukaldean frijitzeko erabiltzen den olioa harraskatik behera botatzea kaltegarria …
Lurrarekin bero-trukean
Lurra energia berriztagarrien biltegi handi bat da. Lurraren nukleoa 4.000 ºC inguruan dago, eta energia horren zati bat azalerantz kanporatzen …
Berriztagarriak negutegietan
Energiaren erabilera neurrigabeak ez du ingurumenean soilik eragiten negatiboki. Azken urteotan, negutegien batez besteko energia-gastuak gehitu egin dira, besteak beste, …
Elkarrizketak
Montse Villar: "Behatutakoa interpretatzen ere jakin behar da"
Joan den azaroan, Montse Villar astronomoa Donostian izan zen. Zientziaren, Teknologiaren eta Berrikuntzaren Astearen barruan, hitzaldi bat ematera etorri zen, …
Albisteak
Liburuak mugikorretan
Eleka Ingeniaritza Linguistikoa, Bluexare eta Alberdania enpresek elkarlanean, liburuak eskuko telefonoetan irakurtzeko plataforma bat garatu dute: Liburuak mugikorretan. Aplikazio horren …
Hari-haritik atera da onik
Galapago uharteetan inbaditzailetzat jotzen zuten landare bat, Hibiscus diversifolius, berez hango landarea dela frogatu dute Bernako Unibertsitateko ikertzaile batzuek. Azkar-azkar …
Molekula organiko gehiago espazioan
The Astrophysical Journal Letters aldizkarian, Esne Bidean, erdialdetik urrun dagoen eremu batean eta Lurretik 26.000 argi-urtera, biziaren sorrerarekin erlazionatutako molekula …
Bakterio gehienak itsasotik kanpo garatu ziren
Pennsylvaniako Unibertsitateko eta Arizonako Unibertsitateko mikrobiologoek aurkitu dute bakterio gehienek arbaso beretik eboluzionatu dutela, baina ez itsasoan, baizik eta lehorrean. …
Zirkoia, plaka-tektonikaren lehen arrastoaren adierazle
Nature-n argitaratutako artikulu baten arabera, plaka-tektonika duela lau mila milioi urte baino lehenago hasi zen; hau da, orain arte uste …
Arren hortzak emeentzat baliagarri
Moko-balea arrek bi letagin dituzte ahoaren kanpoaldean. Itxuraz ez dute funtzio jakinik, ez baitiete ezertan laguntzen baleei elikatzeko. Oregon Estatu …
Hankako muskulua irribarrean
Aurpegiko paralisia duen gaixo batek irribarre egiteko gaitasuna berreskuratu du, hankako bi muskulu-zati aurpegian txertatuta. Ebakuntza hori Nafarroako Unibertsitate Klinikan …
Heldutasunerako jauziaren eragilea
Argitu gabe dute oraindik adituek zer unetan eta zerk aginduta abiarazten diren nerabezaroarekin lotutako aldaketak. Nerabezaroaren pizgailu izan daitekeen hormona …
Hibridoei ugaltzea galarazten dieten geneak
Saguetan eta fruta-eulietan, hibridoei ugaltzea galarazten dieten geneak identifikatu dituzte Pragako Zientzien Akademiako eta Rochester Unibertsitateko ikertzaileek, hurrenez hurren. Bi …
Tigreak berreskuratzearen alderdi iluna
Nepalgo Royal Chitwan parke nazionalean lortu dute tigreak ugaritzea. 1996an animaliok babesteko martxan jarritako programa baten emaitza izan da. Tigreak …
Izotz-geruzen zartadurak iragartzen
Nola jakin mahaitik behera erortzen utzitako katilua hautsiko den edo lurraren kontra errebote egingo duen? Ez da batere erraza galdera …
Exoplaneten argazkiak
Eguzki-sistematik kanpoko planetak bilatzen dituzten astronomoek lehen aldiz lortu dute planeta horietako batzuk ikustea. Orain arte, exoplaneta horiek detektatu izan …
Indar nuklear bortitzaren teoria
Quarkak elkarri lotuta mantentzen dituen indarraren teoria matematikoa osatu du nazioarteko fisikari-talde batek, tartean Alemaniako Juelich Superkonputazio Zentroak. Indar nuklear …
Supernoba zaharrenak argi egiten du oraindik
XVI. mendearen bukaeran supernoba bat, izar zahar baten eztanda bat, behatu ahal izan zuten Lurrean. Esne Bidean ikusitako lehenengo supernoba …
Ahoan dute termitek indarra
Termes panamensis termita da barailaz eraso azkarren egiten duen animalia. Hain zuzen, segundoko 70 metroko abiaduran mugitzen dute termitek baraila …
Malariaren kontrako txertoarekin, itxaropentsuago
Uste baino eraginkortasun handiagoa du malariaren kontrako RTS,S txertoak, saiakuntza klinikoen bigarren fasearen emaitzen arabera. Luze aritu dira malariaren kontrako …
Mundu kuantikoan ezinezkoa da muntaia sekuentzial bat sortzea
Gure eguneroko bizimoduan objektu konplexuak piezetatik abiatuta egiten dira; pieza guztiak egindakoan, muntatu egiten dira, objektua osatzeko. Aitzitik, hori ezinezkoa …
Hego Orkney uharteetako animalien inbentarioa
British Antarctic Survey erakundeko eta Hanburgoko Unibertsitateko biologoek, elkarlanean, animalien inbentario bat egin dute Hego Orkney uharteetan. Alde batetik, azken …
Sojaren genoma sekuentziatu dute
Estatu Batuetako JGI institutuak (Energy's Joint Genome Institute) sojaren genoma sekuentziatu du. Nekazaritzako landareen genomak sekuentziatzea lan nekeza izaten da, …
Geyserrak, ura eta plaka tektonikoak Entzeladen
Saturnoren Entzelade ilargiaren ikerketa garrantzi handia hartzen ari da NASAko astronomoentzat, azken datuen arabera litekeena baita ilargi hartan ura egotea. …
Odol- eta gernu-analisiak egiteko, merke eta erraz
Harvard Unibertsitateko ikertzaileek odol- eta gernu-analisiak egiteko tresna sinple eta merke bat asmatu dute, garatze-bidean dauden herrialdeetan erabiltzeko aproposa. Paper-geruzak …
Dortoken eboluzioaren teoria, hankaz gora
Orain arte aurkitutako dortoka-aztarna zaharrenak aurkitu dituzte Txinan, herrialde horretako zientzia-akademiako ikertzaileek: 220 milioi urteko dortoka baten fosila. Ez da …
Pentsatu eta esan, ahoa mugitu gabe
Ahots-sintetizagailu baten bidez, muskuluak mugitu ezin dituen pertsona batek pentsatutako bokalak hots bihurtzea lortu dute Bostongo Unibertsitateko ikertzaileek. Horretarako, lehendabizi …
Mamutaren DNA eta eboluzioa argituta
Mamut baten genomaren % 70 deskodetzea lortu du Pennsylvania Estatu Unibertsitateko ikertzaile-talde batek. Lehenengo aldia da iraungitako animalia baten ia …
Odola azidotzetik babesten du Rhesus proteina batek
Belgikako Free Unibertsitateko ikertzaileek frogatu dutenez, Rhesus proteina-familiako proteina batek amoniakoa eramaten du giltzurruneko zeluletatik gernura. Rhcg izena du, eta, …
Mineralak, bizidunei lotuta
Bizia sortu izan ez balitz, askoz pobreagoa izango litzateke geologikoki gaur egun ezagutzen dugun Lurra. Hain zuzen, gaur egun ezagutzen …
Esne-bidearen zulo beltza, egiaztatuta
Hamasei urte ikertzen eman eta gero, Alemaniako astronomo-talde batek berrietsi du Esne-bideak zulo beltz bat duela erdi-erdian. Lurretik 27.000 argi-urtera …
Minizentral nuklearrak, energia behar den lekuan bertan ekoizteko
Etxe azpian instalatzeko moduko minizentral nuklearrak merkaturatzeko asmoa duela adierazi du Hyperion enpresa estatubatuarrak. Los Alamos laborategiak sortutako enpresa da; …
Elhuyarren berriak
Teknopolis: berritua Interneten
Teknopolis ek web gune berria estreinatu du: teknopolis.elhuyar.org. Web gune berrian, 2007ko urritik aurrera emititu diren programa guztiak aurkituko ditu …
Jakintza hedatuz
Zentzumenen bidezko analisia
Elikagaiak era askotara ikertu daitezke: analisi fisikoak, kimikoak, mikrobiologikoak... eginez, adibidez. Baita zentzumenen bidez ere. Kasu horretan, dastatzaile-taldea da produktua …
Zu idazle
Zientzia aldizkaria
